6.31-shakl.
Kallagining o‘lchamiga qarab boltlar normal kallakli va kichraytirilgan
kallakli bo‘ladi. Yarimyumaloq va yashirin kallakli boltlar kallagining
osti murtakli qilib tayyorlaydi (6.31-shakl,
a, b). Yarimyumaloq va
yashirin kallakli boltlar kallagining osti kvadratli
qilib tayyorlanadi
(6.31-shakl,
d, e).
Boltlami berilgan sterjen diametriga nisbatan taxminiy o‘lchamlarda
chizish mumkin (6.32- shakl).
Bolt rezbasining diametri
d =20 mm berilgan bo‘lsa, rezbaning nomi
nal diametri, ya’ni tashqi rezbasi diametri
d =20 mm,
ichki rezbasining
diametri d=0,85d=17 mm, kallagining burchaklarini qamrab oluvchi
aylana diametri
D=2d=40 mm kallagining kalitbop o‘lchami
yasash
yo‘li bilan aniqlanadi yoki 1,73d olinadi, kallagining balandligi
H = 0,7d= l4 mm, rezbaning uzunligi
\=2d+6=46 mm, faskasi
c=0,\5d=
= 3 mm, bolt kallagi burchaklarining uchlaridagi burchagi 120° li konusli
faska bilan kesishishidan hosil bo‘lgan yoqlardagi giperbolalar o‘miga
R = l,5d va
R=d radiusli aylana yoylarida chiziladi. Boltning uzunligi /
(bolt kallagi
H uning uzunligiga kirmaydi) biriktiriluvchi
detallarning
qalinliklariga bog‘liq bo‘ladi, ya’ni Я у+ Я ,+ 1
,3d olinadi.
221
* 0
$
f l a m e r
la(2d+6)
sL
---
,
&
-
5
s
J
_
R,«ft
H(o,7d)
s(»md)
a)
b)
6 .3 2 -shakl.
Vint. Bir uchida turli shakldagi kallagi bo'lgan, ikkinchi uchida
rezba o ‘yilgan sterjendan iborat detal
vint deyiladi. Vintning rezbasi
biriktiriladigan detallaming biriga burab kirgiziladi.
Vintlar,
ulaming tatbiqiga qarab, ikkiga, ya’ni
mustahkamlovchi va
o'rnatuvchi vintlarga bo‘linadi. Mustahkamlash vintlari yarimyashirin
(GOST 17474-80), yashirin kallakli (GOST 17475-80), yarimyumaloq
(GOST 17473-80), silindrik (GOST 1491-80) va oltiyoqli chuqurchasi
bo‘lgan silindrik (GOST 11738-84) ko'rinishda tayyorlanadi. Vintning
kallagida ulami burish uchun o ‘yig‘i yoki maxsus
kalitlar bilan burash
uchun chuqurchasi boiadi (6.33-shakl).
222
