Boltli birikma. Bolt, gayka, shayba va biriktirilishi lozim bo‘lgan
detallardan
tuzilgan birikma
boltli birikma deyiladi (6.41-shakl). Bolt
li birikmalar konstruksiyasi to‘liq ko ‘rsatilgan (6.41-shakl,
a), sod
dalashtirilgan (6.4 1-shakl,
b), shartli (6.41-shakl,
d) ko‘rinishlarda
chizilishi mumkin. Yig‘ish chizmalarida soddalashtirilgan
turi chizilsa,
sxematik chizmalarda shartli turi chiziladi.
Qolgan hollarda asosan
konstruksiyasi to ‘liq k o‘rsatilgan turi chiziladi.
Boltli birikmalarda boltning uzunligi / biriktirilishi lozim bo‘lgan
detallar
H : va # , laming qalinliklariga b o g iiq bo‘lib, u quyidagicha
aniqlanadi: / = / / + / / , + 1,3J; 1,3
d ga shaybaning qalinligi s, gaykaning
balandligi
h va rezbaning gaykadan chiqib turadigan ehtiyot qismi faskasi
bilan kiradi.
Soddalashtirilgan boltli birikmada rezbasi butun sterjen bo'yicha
chiziladi, faskalar umuman tasvirlanmaydi, bolt va biriktiriluvchi detallar
orasidagi tirqish k o ‘rsatilmaydi.
Shpilkali birikma. Shpilka, gayka, shayba va biriktiriladigan detal
lardan tuzilgan birikma shpilkali birikma deyiladi (6.42-shakl). Shpilkali
birikmalaming konstruksiyasi to iiq ko‘rsatilgan (6.42-shakl,
a), sod
dalashtirilgan (6.42-shakl,
b) va shartli (6.42-shakl,
d) ko'rinishlarda
tasvirlash mumkin. Yig‘ish chizmalarida soddalashtirilgan turi chizilsa,
sxematik chizmalarda shartli turi tasvirlanadi. Qolgan hollarda esa kons
truksiyasi to ‘liq ko‘rsatiladigan turi chiziladi.
230
Soddalashtirilgan shpilkali birikma chizmasida rezbasi butun sterjen
bo'yicha ko'rsatiladi, faskalar chizilmaydi va
biriktiriluvchi detal bilan
shpilka orasidagi tirqish tasvirlanmaydi.
Shpilkali birikmada shpilkaning uzunligi / biriktirilishi lozim bo'lgan
detal qalinligi
H ; ga bog'liq bo'lib, u quyidagicha aniqlanadi:
l= H + \,3d.
1,3
d ga shayba qalinligi
5
,
gayka balandligi
H va rezbaning gaykadan
chiqib turadigan
ehtiyot qismi
к faskasi bilan kiradi (6.43-shakl).
Vintli birikmalar. Vintni biriktiriluvchi detallardan birining rezbali
teshigiga burab kiritish yo'li bilan unga
boshqa detal mustahkamlansa,
vintli birikma hosil bo'ladi (6.44-shakl).
Vintli birikmalaming konstruksiyasini to'liq ko'rsatilgan (6.44-shakl,
a), soddalashtirilgan (6.44-shakl,
b) va shartli (6.44-shakl,
d)
ko'rinishlarda tasvirlash mumkin. Y ig'ish chizmalarida vintli birikmalar
soddalashtirilib chiziladi va rezbasi butun sterjen bo'yicha chiziladi. Vint
