4 .1 4 -shakl.
/ с
л
а
l V
- \ L J j -
а)
Ъ)
4.15-shakl.
d)
b) orqali uning 3-ko‘rinishi A yo‘nalish bo'yicha bemalol chizish mum-
kin (4.15-shakl,
d).
Detaining ikkita ko‘rinishi berilgan bo ‘lsa (4.16-shakl), uning
uchinchi ko‘rinishini grafik usulida ham aniqlash mumkin.
Buning uchun 4 .1 6 -shakl,
a da ko‘rsatilganidek, yordamchi doimiy
chiziq 45° burchakda o ‘tkaziladi. Detaining chapdan ko‘rinishi bosh
ko‘rinish bilan bitta gorizontal chiziqda yotganligi uchun bosh ko‘rinish
asosiy va ustki tekisliklaridan yordamchi chiziqlar chiziladi. Detaining
ustdan ko‘rinishi orqali yordamchi chiziqlar o ‘tkazilib, 45° burchakdagi
doimiy chiziq bilan kesishtiriladi va vertikal chiziqlar chizib, bosh
ko‘rinishda chizilgan gorizontal yordamchi chiziqlar bilan mos ravishda
kesishtiriladi. Natijada detaining chapdan ko‘rinishi konturi hosil bo'ladi.
147
4 .1 6 -shakl.
Detaining qirqilgan joyidan chizilgan yordamchi chiziq orqali uning
uchinchi ko‘rinishi aniqlanadi. Detaining o ‘rtasidan o ‘tgan silindrik te
shik uning chapdan ko ‘rinishida markaziy o ‘qi orqali shtrix chiziqda
chizib qo‘yiladi (4.16-shakl, a,
b, d).
6-§. Qirqimlar va kesimlar
Buyumning ko‘zga ko‘rinmaydigan ichki tuzulishini aniqlash uchun
qirqim deb ataluvchi shartli tasvirlardan foydalaniladi. Qirqimlar ham
standartlashtirilgan bo ‘lib, qirqim hosil qilish uchun chizmada buyum
ning ichki tuzilishi bitta yoki bir nechta tekislik bilan fikran kesib
ko'rsatiladi. Qirqim shartli tasvir hisoblanib, unda buyumning tekislik
bilan kesilgan joyi va kesuvchi tekislik orqasida joylashgan va
k o‘rinadigan qisimlari tasvirlanadi (4.17-shakl,
a, b, d).
Bu yerda detal
P tekislik bilan qirqilib, ikkiga ajraladi va uning ol-
dingi bo ‘lagi olib qo‘yilgandan keyin, o ‘m ida qolgan yarmining kesilgan
joyi shtrixlanadi. Detaining chizmasida ham o ‘sha qirqimga tushgan joy
shtixlangan holda tasvirlanadi.
Qirqimlarda kesuvchi tekislik detalni teng ikkiga uning simmetriya
o ‘qi orqali ajratsa, kesuvchi tekislik izlari ko‘rsatilmaydi (4.17-shakl,
d),
boshqa hollarda, y a’ni kesuvchi tekislik detaining simmetriya o ‘qidan
boshqa joydan o ‘tsa, qirqim hosil qiluvchi tekislik izi uzuq chiziq bilan
ko ‘rsatiladi va qirqim
A-A kabi belgilanadi (4.20-shakl). Uzuq chiziqlar-
ni tasvirlash 4.1 8 -shaklda ko ‘rsatildi.
A harf yo‘nalish (ko‘rsatgich)lar-
148
|
