3
KIRISIW
1-TEMA
FIZIKA NENI ÚYRENEDI? FIZIKALÍQ QUBÍLÍSLAR
Áziz oqıwshılar!
Qolıńızdaǵı kitap Siz ushın jańa oqıw predmeti bolǵan «Fizika»
sabaqlıǵınıń birinshisi esaplanadı. Keyingi 7–9-klaslarda da «Fizi-
ka»dan oqıw sabaqları dawam etedi.
Ne ushın bul oqıw predmetin úyreniw kerek?
Átirapqa qarasańız, jawıp atırǵan qar yamasa jawındı, kóship
júrgen bultlardı, salma yaki dáryalardan aǵıp turǵan suwdı kóresiz.
Bulardıń barlıǵı tábiyat qubılıslarına kiredi. Bizdi qorshap turǵan
tábiyattaǵı ózgerisler ómirimizge tikkeley tásir kórsetedi. Tábiyatta
bolıp ótip atırǵan proceslerdiń nızamlılıqların úyreniw,
olardan
ónimlirek paydalanıw múmkinshiligin beredi. Nızamlılıqlardı úyreniw
boyınsha insan óz miynetin jeńillestiretuǵın mashinalardı oylap tapqan.
Kúndelikli turmısımızdı
elektrsiz, jaqtılıqsız hám taza suwsız kóz
aldımızǵa keltire almaymız.
Elektr energiyasın payda etetuǵın
mashinalar, elektrden hám
janılǵıdan paydalanıp isleytuǵın qurılmalar fizika pánine tiykarlanıp
jaratıladı. Mashina hám mexanizmlerdi basqarıwda, ońlaw jumısların
orınlawda, úy-ruwzıgershilik texnikasınan ónimli paydalanıwda da
fizikadan alǵan bilimlerińiz kerek boladı.
Tábiyatta júz berip atırǵan hár túrli qubılıslardıń
belgilerine qarap
mexanikalıq, jıllılıq, elektr, jaqtılıq hám ses qubılıslarına ajıratıw
múmkin.
Bul qubılıslardı úyreniw zattıń dúzilisin úyreniwden baslanadı.
6-klasta fizika pániniń úyreniletuǵın tarawları:
zattıń dúzilisi,
mexanikalıq qubılıslar, elektr, jıllılıq, jaqtılıq hám ses qubılısları
