|
8 - § . Inersiya markazi harakatining saqlanish qonuni
Pdf ko'rish
|
| bet | 110/191 | | Sana | 15.01.2024 | | Hajmi | 6,72 Mb. | | #137496 |
Bog'liq 1048 pdf 63c96812dd27f 16741437627 8 - § . Inersiya markazi harakatining saqlanish qonuni
Inersiya m arkazining h arak ati haqidagi teo re m a d a n quyidagi na-
tijalar kelib chiqadi.
1. S iste m ag a t a ’sir q iluvch i tash q i k u c h la r b o sh v e k to ri nolga
ten g b o ‘lsin , y a ’ni Re = 0. Bu h o ld a (77.3) d a n Vs - const kelib
chiqadi.
D em ak, sistemaga ta ’sir qiluvchi tashqi kuchlar bosh vektori nol
ga teng b o ‘lsa, inersiya m arkazi t o ‘g ‘ri chiziqli teng o ‘lchovli harakat
qiladi. A gar boshlang ‘ich p ay tda m assa m arkazi tin c h h olatd a b o ‘lsa,
Vs =
0 d a n rs = const hosil b o ‘ladi; ya’ni inersiya m arkazi b e ril
gan k o o rd in a ta sistem asiga nisbatan o ‘z ho latini o ‘zgartirm aydi.
2. S istem aga t a ’sir etuvchi tash q i kuch lar bosh vektorining biror
o ‘q d a g i p ro y e k s iy a si m a s a la n Rex n o lg a te n g b o ‘lsin . U h o ld a
(77.4)ning b irinchisidan <
2^=0 yoki VSx = x s = const hosil b o ‘ladi.
D e m a k , sistemaga ta ’sir qiluvchi kuchlar bosh vektorining biror
о ‘qdagi proyeksiyasi nolga teng bo ‘Isa, inersiya m arkazi tezligining shu
o ‘qdagi proyeksiyasi o ‘zgarm as ekan. Xususiy h o ld a x s = 0 b o ‘lsa,
inersiya m arkazining Ox o ‘q b o ‘yicha koordinatasi o ‘zgarm ay qoladi,
y a’ni
= const.
Bu n atijalar sistema inersiya markazi harakatining saqlanish qo
nuni deyiladi.
7 9 - § . Inersiya markazining harakati haqidagi teoremani
qoMlab masalalar yechish
Inersiya m arkazining h arakati haqidagi teo re m a n i q o ‘llab m asa
lalar quyidagi tartib d a yechiladi:
1. S an o q sistem asi tan lab olinadi.
2. S istem aga ta ’sir etuvchi h am m a kuchlar rasm da tasvirlanadi.
3. S istem aga t a ’sir etuvchi tash q i kuchlar bosh vektorining ta n
lab o ling an k o o rd in ata o ‘qlaridagi proyeksiyalari aniqlanadi.
4. Sistem a inersiya m arkazining koordinatalari aniqlanib, ulardan
vaqt b o ‘y ich a ikkinchi tartib li hosila hisoblanadi.
5. Sistem a inersiya m arkazi harakatining differensial tenglam alari
tuzilad i.
6 . T uzilgan differensial tenglam aga k o ‘ra yoki d inam ikaning b i
rin c h i, yoki ikkinchi m asalasi yechilib, n o m a ’lum k in em atik para-
m e trla r to piladi.
|
| |
