4 - § . Dumalanishdagi ishqalanish kuchi




Download 6,72 Mb.
Pdf ko'rish
bet28/191
Sana15.01.2024
Hajmi6,72 Mb.
#137496
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   191
Bog'liq
1048 pdf 63c96812dd27f 1674143762

2 4 - § . Dumalanishdagi ishqalanish kuchi
Bir jism ning ikkinchi jism ustida du- 
malanishga qarshilik qiluvchi kuch dum a­
lanishdagi ishqalanish kuchi dey iladi.
O g‘irligi G, radiusi R b o ‘lgan g‘ildirakka 
Q kuch ta ’sir qilsin (56-rasm). 
-* 5 h-
Q kuch t a ’sirida gMldirak bilan sirt- 
56-rasm.
ning tegib turgan nuqtasida sirpanishdagi
ishqalanish kuchi hosil boMadi. M odul jihatidan teng boMgan Q va 
F Kh kuchlar yelkasi gMldirak radiusiga teng boMgan juft kuch hosil 
qiladi va u gMldirakni dumalatishga harakat qiladi.
GMldirakning sirtga ko‘rsatayotgan bosim kuchi G ta ’sirida ikki 
jism ning bir-biriga tegib turgan yuzasi deform atsiyalanadi. N atijada 
norm al reaksiya kuchlarining teng ta ’sir etuvchisi A nu q tad an o ‘ng
tom onda joylashgan В nuqtaga q o ‘yilgan boMadi. Bosim kuchi G 
va normal reaksiya kuchi N yelkasi A B = 8 boMgan juft kuchni h o ­
sil qilib, u gMldirak dumalanishiga qarshilik ko‘rsatadi. 8 — dum ala­
nishdagi ishqalanish koeffitsiyenti deyiladi.
Shunday qilib, gMldirakka m om entlari bir-biriga qaram a-qarshi
yo‘nalgan (Q 'sh) va (G , N ) juft kuchlar ta ’sir etadi. GMldirak 
dumalashi oldida
mA(Q) = mA( N )  yoki Q R = N - 5  
(24.1)
boMadi.
§ 
5
(24.1) 
dan: Q = —  . Agarda Q > 
boMsa, gMldirak dum a- 
laydi.
8-masaIa. OgMrligi G, diam etri 1 m boMgan g ‘altak gMldiramas- 
ligi uchun og‘ma tekislikning gorizontga eng katta ogMsh burchagi to ­
pilsin. Dumalanish ishqalanish koeffitsiyenti 8=0,0005 m (57-rasm, a).
Yechish. G ‘altak muvozanatini tekshiramiz. Unga aktiv G ogMr- 
lik kuchi, , / ' sh reaksiyalar ta ’sir qiladi (57-rasm, b).
41


а
57-rasm.
b
G og‘irlik kuchini Gx , G y tuzuvchilarga ajratamiz:
Gx = G • sin a , Gy - G ■
coscT!
Gx g ‘altakni aylantirishga harakat qilsa, Gy esa unga qarshilik 
k o ‘rsatadi. G ‘altakka ta ’sir qiluvchi kuchlarning muvozanati yaqini- 
dagi m uvozanat tenglam alarini tuzamiz:
Z Ky = 0 ;-G • c o s a + = 0; ^ F vx = 0 ; G • sin a + F'sh = 0,
Y^mA { F v ) = 0; ( 7 - y - s i n a - A f -8 = 0.
M azkur tenglam alarni yechsak,
kelib chiqadi
N = G ■
sin a , G ■
 — ■
sin a - G ■
5 • c o sa

Download 6,72 Mb.
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   191




Download 6,72 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



 4 - § . Dumalanishdagi ishqalanish kuchi

Download 6,72 Mb.
Pdf ko'rish