Zbekiston respublikasi

29 
1.3.6-rasm. Mexatronikaning boshqarish interfeysi /hisoblash texnikasi 
elementlari
5. Mexatronika-Kompyuter / Axborot tizimi elementlariga apparat 
ta`minoti va dasturiy ta`minot kiradi.
Ular quyidagi vazifalarni bajarishga mo`ljallangan: 
• avtomatlashtirilgan dinamik sistemalarni tahlil qilish; ularni 
modellashtirish, optimallashtirish va loyihalash; 
• sistemalarni virtuallashtirish; 
• tezkor boshqaruvni ta`minlash; 
• simulyatsiyali modellashtirish. 
Va shu asosda inson-operator bilan inson-mashina interfeysi (HMI) orqali 
dasturlash rejimlarida MTlarning harakatlanish jarayonida o`zaro aloqada bo`ladi va 
tashqi (periferiyadagi) qurilmalar bilan ma`lumotlarni almashinadi. 
MTlarning kompyuter boshqarish tizimi odatga boshqarish tizimining yuqori 
bosqichiga kiradi. 

30 
 
 
1.3.7-rasm. Mikrokontroller tuzilishi 
 
Shunday qilib, tarkibida uchta zaruriy qismi bo`lgan va energetik hamda 
axborot oqimlar bilan bog`langan - mexanika (aniqrog`i elektromexanika), elektron 
va kompyuterli qismlar MTlarning boshqa tizimlardan farq qiluvchi birlamchi 
xususiyati hisoblanadi. 
Bu komponentlar interfeyslar bilan bir-biriga ulangan. 
Interfeys (ing. interface – ajratish yuzasi, to`sin) – ikkita tizim, qurilma va 
dasturlarni bir-biri bilan hamkorlik qilish usul va uslublari hamda imkoniyatlaridir. 
Masalan, USB, CAN, Ethernet va h.k. 
USB (ing. Universal Serial Bus – universal ketma-ket shina) hisoblash 
texnikasi atrofidagi qurilmalardan o`rta va kichik tezlikda axborotlarni uzatish 
uchun ketma-ket interfeys. 
Ethernet ([`i:θә nεt] inglizchadan ether [`i:θәr] «efir») – kompyuter 
tarmoqlari uchun axborotni paket shaklida uzatish texnologiyasi. 

31 
O`tgan asrning 80-yillarida BOSCH kompaniyasi tomonidan tarmoq 
interfeysining yangi kontseptsiyasi CAN – (Controller Area Network) taklif qilindi. 
CAN – shina bir vaqtning o`zida raqamli axborotlarni qabul qiluvchi va 
etkazib beruvchi har qanday qurilmalarni ulashni ta`minlab beradi. Bunday shinalar 
yuqori tezlikda axborotni etkazib bera oladi. 

Download 10,93 Mb.