O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OILY VA O`RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
NAVOIY DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI
Qo‟l yozma huquqida
UDK 575.1.372.857
NAZAROVA FIRUZA ILHOMOVNA
“Irsiy kasalliklar va ularning salbiy oqibatlari” mavzusini o’qitishda innovatsion texnologiyalardan foydalanish
5A110401 -Biologiya o’qitish metodikasi
Magistr
akademik darajasini olish uchun yozilgan
dissertatsiya
Ilmiy rahbar:
b.f.n. Jumaboyev B.Ye.
MUNDARIJA
|
|
KIRISH..................................................................................................…
|
3
|
1-MAVZU YUZASIDAN O`RGANILGAN ADABIYOTLAR
|
|
BOB. TAHLILI………………………….............................................
|
6
|
Birinchi bobga xulosa………………………………………….....
|
8
|
2-IRSIY KASALLIKLARNING UMUMIY TASNIFI..............
|
9
|
BOB.
|
|
|
2.1.
|
Irsiy kasalliklar klassifikatsiyasi…………………………...
|
|
2.1.1.
|
Gen kasalliklari…………………………………………….
|
|
2.1.2.
|
Xromosoma kasalliklari..................................................
|
|
|
|
2.1.3.
|
Irsiy moyilli monogen va poligen kasalliklar……………..
|
|
2.1.4.
|
Somatik hujayralar irsiy kasalliklari.................................
|
|
|
|
2.1.5.
|
Ona va pusht antigenlar nomosligi irsiy kasalliklari..........
|
|
|
Ikkinchi bobga xulosa…………………………………......
|
3-
|
AVLODLAR
|
SHAJARASIGA
|
QARAB
|
IRSIY
|
BOB. KASALLIKLARNING TIPINI ANIQLASH…………………..
|
|
3.1.
|
Qorindoshlar o`rtasida nikoh..............................................
|
|
|
|
3.2.
|
Qarindoshlik nikohlarining oqibatlari……………………..
|
|
3.3.
|
Tibbiy-genetik maslahat………………………………….
|
|
|
Uchinchi bobga xulosa…………………………………….
|
4-
|
O’QUV JARAYONIDA INTERFAOL
|
USULLAR
|
VA
|
BOB. INNOVATSION TEXNOLOGIYALARNI QO’LLAS ..........
|
|
4.1.
|
"6x6x6" metodidan foydalanib irsiy kasallik mavzusini
|
|
|
|
o‘qitish.................................................................................
|
|
|
|
|
4.2.
|
Umumta‘lim maktablari va akademik litsey va kasb-hunar
|
|
|
kollejlarida ―Odamdagi irsiy kasalliklar‖
|
mavzusini o‘qitishda
|
innovatsion texnologiyalardan foydalanish.........
10
11
13
20
22
29
30
32
41
48
52
61
63
72
78
4.3. Irsiy kasalliklar mavzusini o‘qitishda klaster va venn
daiagramasidan foydalanish..................................................
4.4 “Irsiy kasalliklar va ularning salbiy oqibatlari‖ mavzusini o‘qitishda zamonaviy innavatsion texnologiyalatrdan foydalanishda tajriba sinov natijalari.................................
To`rtinchi bobga xulosa……………………………………
85
89
91
XULOSALAR va AMALIY TAVSIYALAR……..................................... 93
ADABIYOTLAR RO’YXATI..................................................…………. 98
KIRISH
Tadqiqot ishining dolzarbligi. Hozirgi kunda mamlakatimizda dolzarb masalalardan biri sog`lom va barkamol avlodni tarbiyalash, yoshlarning o`z ijodiy va intellektual salohiyatini ro`yobga chiqarishi, mamlakatimiz yigit-qizlarini XXI asr talablariga to`liq javob beradigan har tomonlama rivojlangan shaxslar etib voyaga yetkazish uchun zarur shart-sharoitlar va imkoniyatlar yaratilgan. Shu bilan birga keng ko`lamli aniq yo`naltirilgan chora-tadbirlarni amalga oshirish maqsadida, O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining 18-iyun 2008- yildagi «Irsiy kasalliklar va nogiron bolalar tug‗ilishining oldini olish chora-tadbirlari
to‗g‗risida»gi qarorini va O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining 2009-yil
1-iyuldagi «2009-2013 yillarda aholining reproduktiv salomatligini mustahkamlash, sog‗lom bola tug‗ilishi, jismoniy va ma‗naviy barkamol avlodni voyaga yetkazish borasidagi ishlarni yanada kuchaytirish va samaradorligini oshirish chora tadbirlari davlat dasturi to‗g‗risida»gi qarorlarini qabul qildi. Shunga qaramasdan irsiy kasalliklarning soni etarli darajada kamaygani yo`q, ilmiy manbalarda esa irsiy kasalliklarning yanada ko‘payganligi to`g`risidagi ma`lumotlarni ko`rish mumkin. Bunday kasalliklar to`g`risida ma`lumotlar
to`plash va zamonaviy ta‘lim texnologiyalari asosida ularning mazmuni va mohiyatini talabalarga tushuntirish mavzuning dolzabligini ko‘rsatadi.
Zamonaviy genetika morfologik, fiziologik va biokimyoviy jihatdan zamonaviy tibbiyotning nazariy poydevori hisoblanadi. Irsiyat hayotning hamma yo`nalishlirida namoyon bo`ladi. Irsiyat o`zgaruvchanlik hodisalarisiz yer yuzida
evolutsiya
|
bo`lmaydi.
|
Irsiy
|
kasalliklarning
|
tasnifini
|
(klassifikatsiyasini) va
|
irsiylanish
|
mexanizmini,
|
xromosoma va gen
|
kasalliklari, ularning kelib chiqish
|
mexanizmlari va irsiylanishini,
|
etiologiyasini, xatar
|
ko‘rsatkichini hisoblash
|
yo‘llarini, tibbiy – genetik maslahatning asosiy prinsiplarini adabiyot manbalari asosida tahlil qilish, o`rganish va yig`ilgan ma‘lumotlardan kasb-hunar kollejlari hamda liseylarda qo‘shimsha manba sifatida foydalanishni yo‘lga qo‘yish kabi dolzarb masalalarni tadqiqqot ishimizda yoritishga harakat qilganmiz.
Tadqiqot ishining maqsad va vazifalari. Tadqiqotni amalga oshirish uchun quydagicha maqsad va vazifalar qo‘yildi;
irsiy kasalliklarning kelib chiqishida genetik faktorlarning ahamiyati va
-
ularning rivojlanishida atrof-muhit hamda ijtimoiy muhit
|
faktorlarining
|
ta`sirlarini o‘rganish.
|
|
ilmiy adabiyotlar orqali irsiy kasalliklar klassifikasiyasi,
|
kasallik belgilari
|
va ularning salbiy oqibatlari hamda profilaktik choralari haqida ma‘lumotlar
|
to‘plash.
|
|
yig`ilgan ma`lumotlarni o‘qitishda ilg`or innovatsion usullarni tanlash orqali
|
talabalarni fanga qiziqishini orttirish.
|
|
talabalar savodxonligini oshirish va olingan nazariy bilimlarni hayotga tadbiq etish ko`nikmalarini shakllantirish.
| 