tomoni bo‘ylab ikki tomonida yaiim shar bilan chegaralangan konuslar-
dastalar joylashganligini, hamda 10- o‘q (Shtift) uchun tesliik o ‘yilgan
ekanligi fikran 38- rasmdagidek tasawur qilinadi.
Uning vazifasi shpin-
delni burab, ventildan o‘tayotgan suyuqlikni me’yorlaydi - regulirovka
qiladi yoki butunlay berkitadi.
2 - Vtulka. Uning 36- rasmdagi ko‘rinishlarini tahlil qilib, vtulka
tanasi pog‘onali silindr bo‘lib, o‘rtasida silindrik teshikli detalligi ongi-
mizda, 38- rasmda tasvirlangan texnik rasmdagidek gavdalanadi. Uning
vazifasi shpindel bilan korpusning rezbali
birikmasi orasidan silqib
chiqadigan suyuqlikni tashqariga chiqib ketmasligini ta’minlaydi. Bu-
ning uchun ustama gayka yordamida и zichlagichni siqib, ventilning ich-
ki muhitini tashqi muhitdan germetik ajratadi.
3 va 6 - ustama gaykalar. Ulaming 36- rasmdagi ko£rimshlarini ku-
zatib, ulaming tanasi olti qirrali prizma va silindrdan iborat bo‘lib, ichi-
da rezba o‘yilgan berk silindr kichik diametrli silindrik teshikka o‘tishi,
hayolimizda 38- rasmda tasvirlangan texnik rasmdagidek o‘qiladi.
Uning vazifasi 8 - nippelni 7 - shayba yordamida korpusning konussi-
mon teshigiga zich biriktirishdan iborat.
4 - Korpus. 36 va 38- rasmlami tahlil qilib quyidagilami ongimiz-
da fikran kechirib, uning chizmasini quyidagicha o‘qiladi:
- uning tana qismi kesimi to‘g‘ri to‘rtburchakli prizmadan iboratligi;
- prizmaning ikki yon tomonlarida va ustida rezba o‘yilgan silindr-
lar protochka-ariqchalar bilan 38- rasmdagi texnik rasmdagidek tanaga
birikkanligi;
- vertikal pog‘onali teshik kattalashib uchinchi pog‘onaga o‘tib,
keyinchalik kichikroq diametrli beik teshikka o‘tganligi va ikkinchi
pog‘onadagi silindrga 5 - shpindelni birikishi uchun rezba o‘yilganligi;
- chap yon tomon silindrlaming ichidagi
konus teshik kichrayib,
silindrik teshikka o‘tib, uchinchi pog‘onali vertikal teshikka va o‘ng to-
mondagi shunday teshik berk vertikal teshikka chiqqanligi;
- uning asosiga 9 - plankam mahkamlash uchun ikkita shpilkani
uyasi o‘yilganligi.
Uning vazifasi buyumning barcha tarkibiy qismlari-detallarini o‘zi-
ga biriktirib, bir butun maqsadli vazifa bajaruvchi buyum xolatiga
keltirishdan iborat.
5 - Shpindel. 36 va 38- rasmlarda и pog‘onali silindrlardan iborat
bo‘lib, uchi konus bilan tugagan. Birinchi pog‘ona silindrda uni 1- dasta
bilan 12- o‘q yordamida mahkamlashga ko‘ndalang o‘yilgan
silindrik
teshik borligini va uchinchi pog‘onadagi silindrga qopqoqdagi ichki
247
rezba bilan birikishi uchun rezba o‘yilganini, ya’ni uning 38- rasmda
tasvirlangan texnik rasmidek mavhum siymosi ongimizda idrok etilib
o‘qiladi. Uning vazifasi ventildan o'tayotgan suyuqlikni 1- dasta
yordamida burab ochadi va me’yorlaydi yoki berkitadi.
7 - Shayba. U ikkita bo‘lib, uning 36- rasmdagi kesimini fikran
tahlil qilib, u diametri balandligiga nisbatan katta bo‘lgan va o‘rtasida 8 -
nippelga tushadigan
silindrik teshikh silindrdan, ya’ni 38- rasmda
tasvirlangan shaybaning texnik rasmi kabi detal ekanligi hayolan
o'qiladi. U korpusning konussimon teshigiga 8 - nippelni 3 va 6 - ustama
gaykalar yordamida zich biriktirish vazifasini o‘taydi.
8 - Nippel. U ikkita bo4lib, uning 36- rasmdagi kesimini fikran ku-
zatib, tanasi pog‘onali silindr va ikkinchi pog‘onasi, diametri unga teng
bo‘lgan yarim shar ekanligini va o‘rtasidan pog‘onali silindrik teshik
o‘yilganligini hayolimizda anglab, 38- rasmda
keltirilgan nippelning
texnik rasmi kabi tasvir ongimizda tiklanadi, ya’ni shu tarzda uning
chizmasi o‘qiladi. Nippelning vazifasi, uning ichki teshigiga presslab
o‘tqazilgan mis trabaning ichki muhitini tashqi muhitdan ajratadi.
9 - Planka. Uning 3 6 - rasmdagi kesimini fikran tahlil qilib,
tanasi
prizma bo‘lib, ko‘ngdalangiga o‘rtasida 4 - korpusga 11- vint yordamida
mahkamlash uchun ikkita silindrik teshik o‘yilib, vint kallagi uchun
konussimon faska o‘yilganini va ventilni boshqa buyumga biriktirish
uchun plankaning ikki chetiga ikkitadan to‘rtta silindrik teshik o‘yilgan-
ligini ongimizda anglab etib, uning chizmasini 38- rasmda keltirilgan
plankaning texnik rasmi kabi o‘qiymiz.
248
