= NextPart 01DA6058. 69A599E0

6. Xulosa

Demak, Axborot uzatish sifatini yaxshilash uchun dispersiya qiymatlari iloji boricha minimal holatga olib kelish kerak, buning uchun dispersiya qiymatla= ri minimal bo’lgan DSF, NZDSF tolalarini qo’llash dispersiyani kamaytirish usullaridan biri ekan. O‘zbekiston Respublikasi tolali optik aloqa liniyala= rida eng ko‘p yotqizilgan bu SF-standart tolali kabellardir. SF tolalarida yuqor= ida aytib o'tilgandek xromatik dispersiya qiymati katta. Standart tolali kabell= arni olib tashlab, o‘rniga dispersiya qiymati kichik bo‘lgan DSF, NZDSF tolali o= ptik kabellami yotqizish iqtisodiy jihatdan qimmatga tushadi. Shuning uchun bu usuldan yangi qurilayotgan tolali optik aloqa liniyalarini tuzishda foydala= ngan ma’qul. Eng ko‘p yotqizilgan standart tolali kabellar bo‘lgani uchun, bu to= lalar qo‘llanilganda DSF (Dispersion Compensating Fiber) dispersiyani kompensatsi= ya qiluvchi tolallardan foydalanish kerak. DSF—dispersiyani kompensatsiyalovchi tolalardan, asosan, xromatik dispersiyani kamaytirishda, regeneratsiyalash seksiyasi uzunligini oshirishda, past tezlikdan yuqori tezlikli tizimlarga o ‘tishda, to’lqin uzunligi bo‘yicha

14-rasm. DSF yordamida dispersiyani kompensatsiyalash
zichlashtirilgan TOATda foydalaniladi. DSF tolalarida dispersiya qiymati ma= nfiy katta qiymatlarga ega bo'ladi. Xromatik dispersiyasi musbat ishchi tolagadispersiyasi manfiy DSF tolalarini ulash natijasida dispersiya nolga yaqinlashadi, ya’ni kompensatsiya qilinadi (14-rasm). DSF tolalari “Corning= ”, “Lucent Technologies”, “Sumitomo Electric” kompaniyalari tomonidan ishlab chiqarilmoqda. Lekin DSF tolalarini qo’llash bir qancha muammolarni tug‘dir= adi:
— dispersiyasi musbat va manfiy turli tolalami ulash, montaj va ta'mirla= shni murakkablashtiradi;
— DSF tolalari ishchi tolaga qaraganda katta yo‘qotishlarni yuzaga keltiradi, bu yo'qotishlar a=3D 0,4 -1,0 dB/km bo’lib, uzatish liniyasining umumiy yo‘qotishlariga qo‘shiladi;
— 10-12 km ishchi tolaning dispersiya qiymatini kompensatsiyalash uchun = 1 km atrofida DSF tolalari talab etiladi;
— nochiziqli effektlarning oshishiga olib keladi.
Kompensatsiyalash samarali bo’lishi uchun ishchi tolaning umumiy dispers= iya qiymati va DSF tolasining dispersiya parametrlarini o’lchash kerak. Kamchiliklarni yo‘qotish maqsadida DSF tolalari maxsus modullarga joylashtirilib, ular uzatish tizimlarining ustunlariga yoki optik kuchaytirgichlarning 1 va 2 kaskadlari orasiga qo‘yiladi. Bu dispersiyani kompensatsiyalovchi modullar DCM (Dispersion Sompensating Module) deyiladi. Dispersiyani kompensatsiya qiluvchi modullarning DCM o‘lchamlari har xil bo‘lishi mumkin. Masalan, “Corning” B turdagi modullari 235x235x40 mm, D turdagi 267x267x40 mm, C turdagi 278x432x44mm, “Sumitomo” firmasining 228x202x41 mm. Lekin, DCM qo‘llanilganda ham kamchiliklar mavjud:
— qo‘shimcha yo‘qotishga olib keladi;
— qutblangan moda dispersiyasi QMD qiymati oshib ketadi.

To‘lqin uzunligi bo‘yicha zichlashtirilgan tizimlarda va yuqori tezlikli tizimlarda QMD qutblangan moda dispersiyasi 0,1-0,2 ps/km -1/2 dan oshmasli= gi kerak. DCM modullari qo’llanganda yuqoridagi kamchiliklarni e’tiborga olish zarur.