• Yorug‘likning turli materiallardagi tezligi, km/sek
  • 2.2-rosm. Optik tolaning tuzilishi 2. Optik tola turlari va ularning tavsiflari. Bir modali va ko‘p modali optik tolalar. Pog‘onali
    		•

    = NextPart 01DA6058. 69A599E0




    Download 1,57 Mb.
    bet3/11
    Sana16.02.2024
    Hajmi1,57 Mb.
    #157440
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
    Bog'liq
    6-amaliy mashg’ulo Prizmada yorug’likning sinishi.

    Mater= iallar nomi=


    Sindirish
    ko‘rsatkichlari, n


    Yorug‘likning turli materiallardagi tezligi, km/sek


    Vakuum <= o:p>


    1,0


    300 000


    Havo


    1,0003(1)


    300 000


    Suv


    1,33


    225 000


    Kvars


    1,46


    205 000


    Shisha


    1,5


    200 000


    Olmos


    2,5


    120 000















    2.2-rosm. Optik tolaning tuzilishi

    2. Optik tola turlari va ularning tavsiflari.
    Bir modali va ko‘p modali optik tolalar. Pog‘onali,
    gradiyentli va maxsus sindirish ko‘rsatkichIi optik tolalar
    To‘lqin uzunligiga nisbatan o‘zak diametriga bog‘liq ravishda optik tolalar= bir modali va ko‘p modaliga bo‘linadi. Bir modali optik tolalarda ko‘pincha o‘z= ak diametri 7 — 10 mkm (2.3-a rasm), ko‘p modali optik tolalarda esa 50 — 62,5= mkm (2.3-b rasm) bo‘ladi. Ikkala turda qobiq diametri 125 mkm ni tashkil etadi. Amaliyotda ko‘p modali va bir modali optik tola diametrlarining boshqa qiy-matlari ham mavjud. Bir modali optik toladan faqat bir moda (yorug‘lik tashuvchi) uzatiladi. Ko‘p modali optik toladan esa apertura burchagi doira= sida tolaga turli burchaklar ostida kiritiladigan bir necha yuzlab ruxsat etilgan modalarni bir vaqtda uzatish mumkin. Barcha ruxsat etilgan modalar turli tarqalish yo‘nalishi va vaqtiga ega.
    Ko‘p modali optik t= olalar sindirish ko‘rsatkichi ko‘rinishi bo‘yicha pog‘onali (2.4-a rasm ) va gradi= yent (2.4-b rasm) tolalarga bo'linadi.
    Pog‘onali sindirish ko‘rsatkichli ko‘p modali optik tolalar ikki muhit chegarasida sindirish ko‘rsatkichlarining keskin (pog‘ona ko‘rinishida) o‘zgarishi (n1 dan n2 ga) bilan xarakterlanadi. Pog‘onali sindirish ko‘rsatkichli optik tolalar o‘tkazish polosasini chegaralaydi, lekin gradiy= ent sindirish ko‘rsatkichli optik tolalarga nisbatan arzon hisoblanadi.
    Gradiyent sindirish ko‘rsatkichli ko‘p modali optik tolalar pog‘onali sindirish ko‘rsatkichli tolalarga qaraganda ravon sindirish ko‘rsatkichi va modalararo dispersiyani= ng kamayishi bo'yicha yuqori texnik ko‘rsatkichlarga ega. Chunki gradiyent sindirish ko‘rsatkichli optik tolada modalarning tarqalish tezligi (dispersiyasi) bir-biridan juda ham katta farq qilmaydi. Dispersiya impulslarning kengayib ketishi va uzatilayotgan signallarning buzilishiga o= lib keladi. Shuning uchun hozirda gradiyent sindirish ko‘rsatkichli ko‘p modali optik tolalar keng tarqalgan.
    Gradiyent sindirish ko‘rsatkichli ko‘p modali optik tolalarning eng asosiy kamchiligi ularning qimmatliligi va ishlab chiqarishning murakkabligidir.
    Ko‘p modali optik t= olalarda modalararo dispersiya o ‘tkazish polosasi va aloqa masofasini chegaralaydi.=


    2.5-rasmda turli to= lalar bo‘ylab optik signallarning tarqalishi tasvirlangan .

    Sindirish ko'rsatkichlariga qarab bir moddali optik tolalar pog‘onali (to‘g‘riburchakli) va maxsus turdagi uch tishli, W ko‘ri-nijshdagi tolalarga bo‘linadi (2.6-rasm) .


    Bir moddali optik tolalar dispersiya qiymatlari bo‘yicha ushbu turlarga bo‘linadi:

        1. Standart tola SF (Standart Fiber).









      1. Nolga teng bo‘lmagan siljigan dispersiyali tola NZDSF (Non


    — Zero Dispersion — Shifted Fiber).
    Standart SF tolalari pog‘onali sindirish ko‘rsatkichiga ega. Statistik ma’lumotlarga ko‘ra eng ko‘p yotqizilgan kabellar bir moddali standart SF (Standart Fiber) tolalardan iborat. Hozirda SF tolalarining so‘nish qiymatl= ari 0,18—0,19 dB/km gacha kamay-tirilgan. Lekin, bu tolalarda 1550 nm to'lqin uzunligida dispersiya qiymati katta 17—20 ns/nm km ni tashkil etadi.

    1300 nm to‘lqin uzunligida esa dispersiya qiymati minimal, lekin so‘nish qiymatlari katta 0,35—0,5 dB/km ni tashkil etadi (2.7-rasm). Dispersiya qiy= mati kichik bo‘lganligi uchun 1300 nm to‘lqin uzunligi dispersiyasi nolga teng 10 to‘lqin uzunligi deb ataladi. So‘nish qiymatlari kichik, ya’ni 0,2—0,25 dB/= km ni tashkil etadigan 1500 nm to‘lqin uzunligida (2.7-rasm) dispersiya qiymatlarini ham kamaytirish maqsadida 10 to ‘lqin uzunligini 1550 nm ga siljitish orqali siljigan dispersiyali DSF tolalari ishlab chiqilgan. =
    DSF tolalarida λ0=3D1550 nm ga teng bo‘lib, bu to‘lqin uzunligi nolinchi dispersiya nuqtasi deb olingan.

    DSF va NZDSF tolalari maxsus turdagi W ko‘rinishdagi sindirish ko‘rsatkichlariga ega. Ammo 1550 nm to‘lqin uzunligida DSF tolalarida to‘lq= in uzunligi bo‘yicha zichlashtirish usulini amalga oshirib bo‘lmaydi. Chunki, agarda 1550 nm toMqin uzunligida to ‘lqin uzunligi bo‘yicha zichlashtirish usulini qo‘llasak, bu to‘lqin uzunligi atrofida parazit optik kanallar, ya’= ni nochiziqli effektlar hosil bo‘ladi. Buni bartaraf etish va to‘lqin uzunligi bo‘yicha zichlashtirish usulini qo‘llash uchun nolinchi 10 to‘lqin uzunligi= ni 1520 nm dan 1560 nm gacha surib, nolga teng bo’lmagan siljigan dispersiyali NZDSF tolalari hosil qilingan.






    a)


    Download 1,57 Mb.
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




    Download 1,57 Mb.