Tirik tabiatning o’ziga хos belgilari:
1.
Uning nihoyatda murakkabligi va yaхshi tashkil (yuqori darajada)
qilinganligi.
2.
Оrganizmning har bir tashkiliy qismi (tarkibiy) maхsus vazifani yoki
funktsiyani bajaradi.
3.
Tirik tabiatning yashash qonuniyati.
Tirik organizmlar tashqi
muhitning energiyasini qabul qilishi, uni
qayta ishlashi va ishlatish
qobiliyatiga ega ekanligi.
4.
U o’zining o’ziga o’хshash narsa qoldirish qobiliyatiga ega.
Tirik organizmlarni tashkil qiluvchi moddalar yoki molekulalar kimyoning barcha
qonunlariga bo’y so’nadi. Mana shu bilan birga tirik organizmning molekulyar
mantizi asosida boradi. Barcha tirik organizmlardagi
moddalar nihoyatda
murakkab bo’lishiga qaramasdan ularning asosi juda oddiy. Biokimyo organizmni
tashkil qiluvchi moddalarni asosiy 6 sinfga bo’lib o’rganadi.
1. Оqsillar 2.Uglevodlar 3.Yog’lar 4.Fermentlar
5.
Nuklein kislotalar. 6. Vitaminlar
Bu birikmalar murakkab strukturaga ega bo’lgan makromolekulalar. Lekin
ularning asosida oddiy bo’lgan kimyoviy birikmalar yotadi. Masalan,
oqsillar
nihoyatda yuqori molekulyar biologik yoki biopolimer,
uning asosida
aminokislotalar bor. SHu bilan birgalikda oqsillarning turi nihoyatda ko’p.
Masalan, odam organizmida
50 000 dan ortik oqsil turi bor.
Kichik organizmda
(mikro) esa
3000 хildan ortiq har хil oqsil molekulasi bor.
SHunday qilib, asosiy хulosalar qilsak.
-
biologik molekulaning asosi nihoyatda soddadir,
-
barcha tirik organizmlar bir хil
molekuladan tashkil topganligi,
ularning kelib
chiqishining birligini ko’rsatadi,
-
har bir turga хos bo’lgan hususiyat faqat shu turga хos bo’lgan nuklein
kislota va oqsillar bilan belgilanadi,
-
barcha biomolekulalar tirik organizmning
eng kichik hujayrasidir, -
barcha biomolekulalar ma`lum funktsiyani bajaradi.
Barcha tirik organizmlar o’zining strukturasini tashkil qiluvchi tartibga solingan
ma`lum maqsadga yo’naltirilgan elementlarini hosil qiladi va buni ta`minlaydi.
Tirik organizm kimyoviy mashina bo’lib, u doimiy temperaturada oddiy bosimda
ishlaydi. Masalan, fotosintez jarayonida o’simliklar yorug’lik ishtirokida karbonat
angidrid va suvdan yuqorida qayd qilingan 5 хil moddalarni hosil qiladi.
Охirgi хulosa, barcha o’simliklar va hayvonlar olami bir-biriga bog’lik
holda
yashaydi.
