30
3.
O‟rikni quritish jarayoni haqida ma‟lumot bering.
4.
Suniy quritish usullariga misol keltiring.
5.
Lentali quritish aparatining ishlash jarayoni qanday ?
6.
Sublimatsiyali quritish jaroni qanday boradi ?
12
-
amaliy mashg‟ulot
VAQTINCHA VA DOIMIY OMBORXONALARNI TURLARI, TUZILISHI VA O‟LCHAMLARI
Ishning maqsadi.
Talabalarni meva-sabzavotlarni saqlashda foydalaniladigan vaqtincha va doimiy
omborxonalarni turlar, tuzilishi va o‟lchamlarini o‟rgatishdir.
Tayorlash tartibi:Doimiy (stasionar) omborxonalar.
Kartoshka, sabzavot va mevalarni saqlashga
mo‟ljallangan omborxonalar ko‟p jihatdan bir-biridan tafovut qiladi,
bulardan eng muhimi qanday
mahsulot saqlashga mo‟ljallangani, rejalashtirilishi va o‟lchamlari va sig‟imi, hajmi, qurilishdagi
xususiyatlari, saqlash tartibiga rioya qilish, uskunalar tizmasi, mahsulotni
joylashtirish usullari va
yuklash, tushirish ishlarini mexanizasiyalashgan darajasi va nihoyat iqtisodiy ko‟rsatkichlaridir.
Omborxonalar ixtisosi va rejalashtirish xususiyatlari.
Ma‟lumki kartoshka, ildizmeva, karam,
piyoz va mevalarni saqlashga moslashgan omborxonalar bo‟lib, ularning saqlash yoki joylashtirish
sharoitlari bir xil bo‟lmagani uchun turli xildagi mahsulotlar odatda birgalikda saqlanmaydi. Masalan,
kartoshkani karam bilan
bir joyda saqlash mumkin emas, piyoz va sarimsoqni birga saqlashga yo‟l
qo‟yiladi.
Universal omborxonalar mahsulotni aralash saqlashga mo‟ljallangan. Unda asosan idishlarga
joylangan mahsulotlar, ba‟zi sabzavotlarni birga saqlashga yo‟l qo‟yib bo‟lmasligi hisobga olingan holda
qisqa vaqt ichida saqlash mumkin. bunday omborxonalarda vaqtincha to‟kib qo‟yish
va saralash uchun
tashqi maydoni ham mavjud bo‟ladi (1-rasm).
Rejalashtirish xususiyatlaridan eng muhimi transport
vositalarining kirishi va omborxona nechog‟lik er ostida
chuqur
joylashgani
darajasidir.
Zamonaviy
loyixalar
asosida qurilgan omborxona-larda odatda avtotransport bir
tomondan
kirib,
ikkinchi
tomondan
chiqib
ketishi,
mahsulotlarni
bevosita
joylanadigan
erigacha
etkazish
imkonini
beradi.
Bizning
sharoitimizda
kirish
darvozalarini
issiqlikka
to‟siq
bo‟ladigan
qilib
(termoizolyasiyali) qurish qiyinroqdir.
Shu boisdan ayrim
kichik
omborxonalarda
kirish
darvozasi
umuman
qurilmaydi
va
mahsulot
issiqlikka
to‟siq
bo‟ladigan
tuynuklar orqali yuklanadi (Shirokov Ye., 1989).
1-rasm. Vaqtincha to‟kib qo‟yish, saralash,
quritish uchun bostirma va maydonchaga
ega bo‟lgan zamonaviy sabzavot ombori
Yerto‟la omborxonaning chuqur joylanishi birinchi galda sizot suvlar sathiga bog‟liq.
Sizot suvlari er
to‟la tubidan kamida 2 m chuqurlikda bo‟lishi shart. Yerto‟la sifatidagi omborxona qancha chuqur
joylashsa, saqlash harorati va namligi barqaror bo‟ladi. Chuqur sabzavotxonalar qurishda katta hajmda er
qazish ishlarini bajarishga to‟g‟ri keladi, ularda transport uchun kirish yo‟li ochish ham oson emas.
Qozirgi vaqtda kafolatli issiqlik o‟tkazmaydigan materiallar yaratilgan. Binobarin,
er ustki xonalari
Ularning devori va tomlarini ham issiqdan ishonchli saqlash mumkin. Ko‟p hollarda bunday
omborxonalar ikki qavatli bo‟lib, birinchi qavati erto‟la, ikkinchisi er ustki qavatidan iboratdir. Bunday
omborxonalarda erto‟la va er ustki omborxonalarining hamma afzalliklari uyg‟unlashtirilgan.
Piyoz saqlovchi omborlar ham er ustiga joylashtiriladigan qilib loyihalashtiriladi,
chunki bu toifadagi
binolarda talab qilinadigan havoning past namlikda bo‟lishini muhayyo etish osondir.
