|
1 author: Nurmuxamad Duisenov Chirchik state pedagogical Institute 188
|
| bet | 4/7 | | Sana | 13.06.2024 | | Hajmi | 0,94 Mb. | | #263159 |
Bog'liq SUYUNOVELYOREkspert tizimni qo'llash mezoni
Bir qator masalalar borki, ularni bilimlarga asoslangan tizimda yechimini t opishistalgan boshqa yo'llar bilan topishdan oson kechadi. Bu tizimlardan foy dala-nilganda quyidagi mezonlarga asoslangan holda ish yuritiladi:
Ma'lumot va bilimlar ishonchli, vaqt o'tishi bilan o'zgarmaydi;
Bo'lishi mumkin yechimining ko'lami katta emas;
Masala yechimini topishda formal fikrlamaydi. Bilimlarga asoslangan tiziml ar borki, ular masala yechimini abstrakt tushunchalar yordamida yecha olmaydi-
lar. Masala yechimi protsedura tahliliga bog'liq bo'lgan hollarda bilimlarga asoslan
gan tizimlarga nisbatan, oddiy dastur mahsulotlari yaxshiroq natija beradi. Bilim- larga asoslangan tizimlar ko'proq formal fikr yuritish kerak bo'lgan hollarda yax- shi natija beradi:
hech bo'lmaganda, o'z bilimlarini shakllantirib, ularni masala yechishdagi us ulla-rini asoslab bera oladigan bitta bo'lsa ham ekspert bo'lishi kerak.
ET larni quyidagi masalalarni yechishda qo'llash maqsadga muvofiq emas:
Oddiy matematik usul bilan, formal o'zgartirish va protsedura tahlili yordamida yechiladigan masalalarda;
Aniqlash masalalarida, chunki ular raqamli usullar yordamida yechiladi;
Yechimi haqida ma'lumot bo'lmagan masalalarda.
Ekspert tizimlardan foydalanish
Hatto, hozirda katta EHM da ham, kichik EHM da ham yaxshi ishlaydigan ekspert,
tizimlar, odam ekspertga nisbatan ma'lum chegaralanishga ega.
Ko'pchilik ET foydalanuvchi tomonidan ishlatishga yaroqli emas. Aga
r
siz bu tizimlar bilan avvaldan ishlamagan bo'lsangiz, unda siz katta qiyi nchi-
liklarga duch kelishingiz mumkin. Ko'pchilik tizimlar faqatgina bilimlar bazasi- dan yaratuvchi ekspertlar tomonidan foydalanishlari mumkin.
Odatda bu tizimlarda qo'llaniladigan savol- javob rejimi, yechimni olishni qi-
yinlashtiradi. Masalan, MYCIN tizimidan foydalanmagan vrach, tizimdan foyda- langanga nisbatan yechimga tezroq ega bo'lishi mumkin (ko'pgina hollarda shunday bo'ladi).
Ekspertiza seansidan keyin tizimni ishlata bilish darajasi o'zgarmaydi.
Ekspertlardan olingan bilimlarni mashinada effektiv holda ishlatadigan ko'r inishga keltirish haligacha muammoligicha qolmoqda.
ET larni o'qitish mumkin emas, ular ongli fikrlay olmaydi. Uy mushugi maxsus
o'rgatmasdan ham oddiy vazifalarni bajarishi mumkin, yosh bolaning idishdagi
suvni ustiga ongli holda to'ka olmasligi tabiiy holdir, lekin Komp’yuter kla-viaturasiga kofeni to'ka boshlasangiz, uning klaviaturani tortib olishga
«aqli» yet-masligi aniqdir.
ET larni katta predmet sohada qo'llab bo'lmaydi. Ulardan foydalaishda ekspaert
bir necha minut yoki bir necha soatda yechimni bera olishi mumkin bo’lgan kichik
predmet sohalar bilan chegaralangan.
Ekspertlar bo'lmagan soha (masalan, astrologiya) da ET lardan foydalanib
bo'lmaydi.
ET larni faqat kognitiv masalalarni yechish uchun jalb qilish maqsadga
mu-
vofiq. Tennis, velosiped poygasi ET uchun predmet soha bo'la olmaydi, lekin bu tizimlarni futbol komandalarini tahrirlashda ishlatish mumkin.
Agar natijaning formal usullari yoki shu masalaga o'xshash masala bo'l masa,inson-ekspert yechimni topish uchun masalaga ongli yondashadi.
Yechim ming xil hodisa va vaqt o'tishi bilan o'zgarib turadigan o'zgaru vchi-
larga bog’liq bo'lsa, bilimlarga asoslangan tizimlar to'liq tahlil uchun yaroqsiz ekanligi kelib chiqadi. Bunday hollarda oddiy tildagi ma'lumotlar bazasi interfey- sini ishlatgan ma'quldir.
|
| |
