1-dars. Mavzu: atom tuzilishi. Atom tarkibidagi elektronlarni pog’ona va pog’onachalarda joylashuvi. Darsning maqsadi: Ta’limiy




Download 0,53 Mb.
bet204/218
Sana07.05.2021
Hajmi0,53 Mb.
#14382
1   ...   200   201   202   203   204   205   206   207   ...   218
V.Tashkily qism;

  • a)Salomlashish

  • b)Yo’qlama

  • c)Siyosiy daqiqa

  • VI.O’tilgan mavzuni takrorlash uchun savol va topshiriqlar berish.

  • Ishqoriy muhitda oksidlanish qaytarilish reaksiyasini yarim reaksiya usulida tenglashtirishni quyidagi misolda ko‘rib chiqamiz: Mn304 + KCl°3 + KOH ► K2Mn°4 + KCl + H20

  • Bu tenglamada oksidlovchi kaliy xlorat (KOO3), qaytaruvchi esa marganes qo‘sh oksid (Mn3°4) hisoblanadi.

  • Yarim reaksiya usulida avval oksidlovchinig ionini (Cl°3-) ko‘rib chiqamiz. Cl°3- ► Cl-

  • Bu reaksiyada ham kislorod va vodorod atomlarini tenglashtirish uchun eritmada bor bo‘lgan suv molekulalari va gidroksid (OH-) ionlaridat foydalanamiz. Tenglamaning chap tomonida 3 ta kislorod atomi bor. °‘ng tomonida esa kislorod atomi yo‘q. Tenglamadagi kislorod atomlarini tenglashtirib olish uchun, ishqoriy muhitda kislorod kam tomonga gidroksid ioni qo‘shiladi. Gidroksid ionini qo‘shilganda kam tomonga 2 marta ko‘proq kislorod saqlagan gidroksid ionini qo‘shiladi. Ya’ni o‘ng tomonga 6 ta gidrok­sid ioni qo‘shamiz.

  • CIO3- ► Cl- + 6OH -

  • Ishqoriy sharoitda vodorod atomlarini tenglashtirib olish uchun, vodorod yo‘q yoki kamroq bo‘lgan tomonga nechta vodorod atomi qo‘shish kerak bo‘l- sa, shuncha vodorodni o‘zida saqlagan suv molekulalari qo‘shiladi.

  • ClO3- + 3H2O ► Cl- + 6OH -

  • Chap tomondagi ionlar zaryadlarining arifmetik yig‘indisi -1 ga, o‘ng tomondagilarniki esa -7 ga teng. Chap tomonga 6 ta elektron qo‘shsak, ikkala tomondagi zaryadlar teng bo‘ladi.

  • ClO3- + 3H2O +6 e- ► Cl- + 6OH -

  • Endi qaytaruvchilik xossasiga ega bo‘lgan M^O4 ni o‘zgarishini ko‘rib chiqamiz.

  • Mn3O4 ► MnO42-

  • Avval marganes elementining atomlari sonini tenglashtirish uchun o‘ng tomondagi MnO42- ioni oldiga 3 koeffitsiyentini qo‘yamiz:

  • Mn3O4 ► 3MnO42-

  • Endi o‘ng tomonda 12 ta kislorod atomi bor, chap tomonda esa 4 ta kislo­rod atomi bor. Chap tomonda kislorod atomi 8 taga kam bo‘lgani uchun, shu tomonga keragidan ikki marta ko‘proq, ya’ni 16 ta kislorod atomi bor bo‘lgan

    1. ta OH- ionini qo‘shamiz:

    1. Mn3O4 + 16 OH- ^3MnO42-

    2. Endi tenglamada vodorod atomlar sonini tenglashtirish uchun o‘ng tomonga

    1. ta suv molekulasini qo‘shamiz:

    1. Mn3O4 + 16 OH- ►3MnO42- + 8H2O

    2. Chap tomondagi ionlar zaryadlarining arifmetik yig‘indisi -16 ga teng. O‘ng tomondagi zarrachalarni zaryadlarini yig‘indisi esa -6 ga teng. Ik­kala tomondagi zaryadlarni tenglashtirish uchun chap tomondan 10 ta elek­tronni olib tashlasak, ikkala tomonda zaryadlar teng bo‘ladi.

    3. Mn3O4 + 16 OH- - 10 e- ► 3MnO42- + 8H2O

    4. Endi oksidlovchi va qaytaruvchining ionli tenglamalarini birlashtirib, ularni olgan yoki bergan elektronlari sonini tenglashtirish yo‘li bilan bu ion- larni oldiga qo‘yiladigan koeffitsiyentlarni aniqlab olamiz:

    5. +6 e

    6. Cl03- + 3H20 ► Cl- + 60H

    7. Aniqlangan koeffitsiyentlarni tegishli tenglamalarga qo‘yib chiqamiz

    8. Endi oksidlovchi va qaytaruvchining ionli tenglamalarini birlashtirib yozib olamiz.

    9. 3Mn304 + 480H- + 5Cl°3- + 15H20 ► 9Мп°42- + 24H20 + 5СГ + 300H-

    10. Reaksiyaning chap va o‘ng tomonlaridagi suv va gidroksid ionlarini qisqartirib olamiz, ya’ni chap tomonda 15 ta, o‘ng tomonda 24 ta suv molekulalari bor ekan. Ularni qisqartirsak, reaksiyaning o‘ng tomonida 9 ta suv molekulasi ortib qoladi. Xuddi shunday gidroksid ionlarini ham qisqartirish natijasida reaksiyaning chap tomonida 18 ta gidroksid ionlari qoladi.

    11. Bu tenglama oksidlanish-qaytarilish reaksiyasining qisqa ionli tenglamasi bo‘ldi. Endi dastlabki reaksiyadan foydalanib, reaksiya tenglamasini yoza- miz. Ion va molekulalarning oldidagi koeffitsiyentlarini esa molekulaning oldiga qo‘yamiz.

    12. 3Mn304 + 5KCl°3 + 18K0H ► 9K2Mn°4 + 5KCl + 9H20

    13. Natijada oksidlanish-qaytarilish reaksiyasi tenglashganini ko‘rishimiz mumkin.



    14. Download 0,53 Mb.
    • 1   ...   200   201   202   203   204   205   206   207   ...   218




    Download 0,53 Mb.
    Bosh sahifa
    Aloqalar
        Bosh sahifa
    Dərs
    Mühazirə
    Qaydalar
    Referat
    Xülasə
    Yazı


    1-dars. Mavzu: atom tuzilishi. Atom tarkibidagi elektronlarni pog’ona va pog’onachalarda joylashuvi. Darsning maqsadi: Ta’limiy

    Download 0,53 Mb.