1. Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimini tashkil etuvchilari.
Informatsion tizimlarni yaratish bo’yicha jadal harakatlar va
ma’lumotlar hajmining tez
sur’atlar bilan oshib borishi 60-yillar
boshida maxsus “Ma’lumotlar bazasini boshqarish
tizimi”
(MBBT) deb ataluvchi dasturiy kompleksning yaratilishiga olib
keldi.
Ma’lumotlar bazasi — biror sohaga oid o’zaro bog’langan
ma’lumotlar yig‘indisining disk
tashuvchidagi tashkiliy jamlanmasidir.
Boshqacha qilib aytganda, ma’lumotlar bazasi —
bu komputer xotirasiga yozilgan ma’lum
bir strukturali, o‘zaro bog‘langan va
tartiblangan ma’lumotlar majmui bo‘lib, u biror
bir obyektning xususiyatini, holatini yoki
obyektlar o‘rtasidagi
munosabatni ma’lum ma’noda tavsiflaydi.
Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi (MBBT) — bu
dasturiy va apparat vositalarining
murakkab majmui bo‘lib,
ular yordamida foydalanuvchi ma’lumotlar bazasini yaratishi
va
shu bazadagi ma’lumotlar ustida ish yuritishi mumkin. MBBT
o‘z maxsus dasturlash
tillariga ham ega bo’lib, bu tillarga
buyruqli dasturlash tillari deyiladi. MBBTga Oracle,
Clipper,
Paradox, FoxPro, Access va boshqalarni misol keltirish mumkin.
MBBT asosiy xususiyatlari — bu nafaqat ma’lumotlarni
kiritish va saqlashda
ishlatiladigan protseduralar tarkibi bo‘lmasdan, ularning strukturasini ham tasvirlaydi.
Ma’lumotlarni o‘zida saqlab va MBBT ostida boshqariladigan fayl oldin ma’lumotlar
banki, keyinchalik esa “Ma’lumotlar bazasi” deb yuritila boshlandi.
Ma’lumotlarni boshqarish tizimi quyidagi xossalarga ega:
• fayllar to‘plami mantiqiy kelishuvini quvvatlaydi;
• ma’lumotlar ustida ish yuritish tili bilan ta’minlaydi;
• har xil to‘xtalishlardan keyin ma’lumotlarni qayta tiklaydi;
• bir necha foydalanuvchilarning parallel ishlashini ta’minlaydi.
