3. Ierarxik (shajara) ma’lumot modeli.
Iyerarxik MB tartiblangan daraxtlar to‘plamidan tuziladi. Yanada aniqrog‘i, bir xil turdagi
daraxtlarning bir nechta tartiblangan nusxalari to‘plamidan iborat bo‘ladi.
Daraxt turi
bitta “ildizli” tur yozuvidan va tartiblangan bitta yoki bir nechta daraxt osti turlaridan
(ular har biri daraxtning turidir) tashkil topadi. Daraxt turi umuman olganda iyerarxik
ravishda tashkil topgan yozuvlar turlari to‘plamini tasvirlaydi.
Ma’lumotlar ustida ish yuritish:
Iyerarxik tashkil qilingan ma’lumotlar bilan ish yuritishda quyidagi operatorlarni misol
tariqasida namuna qilib olish mumkin:
• MBda ko‘rsatilgan daraxtni topish;
• Bir daraxtdan ikkinchisiga o‘tish;
• Bitta yozuvdan boshqa daraxt ichiga kirish (masalan, bo‘limdan - birinchi xodimga);
• Bitta yozuvdan ierarxiya tartibida boshqasiga o‘tish;
• Yangi yozuvni ko‘rsatilgan o‘ringa qo‘yish;
• Joriy yozuvni o‘chirish;
• Butunlikni chegaralash.
Avlod va ajdodlar o‘rtasidagi murojaatlar yaxlitligi avtomatik tarzda qo‘llab-
quvvatlanadi. Asosiy qoidalar: hech bir avlod o‘z ota-onasisiz mavjud bo’lmaydi. Shuni
ta’kidlash kerakki, shunga o‘xshash bir ierarxiyaga kirmaydigan
yozuvlar orasidagi
murojaatlar yaxlitligini qo‘llab bo’lmaydi (bunda tashqi murojaatning misoli sifatida, Kaf
nomeri maydoni tarkibiga kiruvchi Kurator yozuvi turi nusxasi bo’lishi mumkin).
Iyerarxik tizimlarda MB tasvirlaydigan forma iyerarxiyaga qo‘yilgan cheklashlar asosida
qo‘llanadi.
