Predmet sohani mohiyat aloqa usulida
tavsiflaganda
quyidagi bosqichlarda ish
olib boriladi:
1. Predmet sohani obyektlari aniqlanadi.
2. Obyekt sohalari (atributlari) belgilanadi
va uning kalit parametri aniqlanadi. Kalit
parametri obyektni identifikatsiyalaydi.
3. Obyektlar o‘rtasida aloqa o‘rnatiladi va
ular sinflarga ajratiladi.
4. Maxsus belgilar kiritilib, mohiyat aloqa
diagrammasi o‘rnatiladi. Bu diagramma
Predmet sohasining infologik modeli
grafik tasviri hisoblanadi.
6. Relyatsion modelining asosiy tushunchalari.
Mohiyat — har xil obyekt, uning ma’lumotlari ma’lumotlar bazasida saqlanadi. Mohiyat
odam, joy,
samolyot, reyslar, gullar va boshqalar bo‘lishi mumkin. Mohiyat turi va
mohiyat nusxasi tushunchalari mavjud, ularni bir-biridan farqlash kerak.
Mohiyat turi
tushunchasi bir jinsli narsalar, hodisalar, shaxslar uchun qaraladi.
Mohiyat nusxasiga
aniq narsalar to‘plami sifatida qaraladi. Masalan, mohiyat turi SHAHAR, uning nusxasi
esa — TOSHKENT, MOSKVA bo’lishi mumkin.
Atribut — mohiyatni xarakterlovchi nomlar. U o‘zida yagona murakkab bo’lmagan
strukturani tasvirlab, mohiyat holatini xarakterlaydi. Masalan, “O‘quvchi” mohiyati
atributi — kod, familiya, ism, manzil, yosh va boshqalar.
Mohiyat atributlari to‘plami cheksizdir. U axborot
tizimlari bilan ishlaydigan
foydalanuvchi talabiga va yechiladigan masalaga bog‘liqdir.
Yana bir misol: AVTOMOBIL mohiyati atributi bu — tur, marka, nomer belgisi, rangi va
boshqalar. Bu yerda tur bilan nusxa orasida farq mavjud. Rang atributi turi ko’p qiymatli
yoki nusxali: qizil, ko’k, oq va boshqalar.
Mohiyat va atribut turlari orasida absolyut farq yo‘q.
Mohiyat turi bilan aloqada faqat atribut bor. Boshqacha kontekstda atribut o‘zi mustaqil
mohiyat bo’lib qatnashishi ham mumkin. Masalan, avtomobil zavodi uchun rang — bu
faqat ishlab chiqarish mahsuloti atributi, lok-bo‘yoq fabrikasi uchun esa rang — mohiyat
turidir.
Kalit — atributlarning minimal to‘plami, uning qiymati yordamida kerakli mohiyat
nusxasini topish mumkin. Masalan, samolyotlar uchishi uchun “Reys jadvali” mohiyati
kalitlari “Reys nomeri” yoki “Jo’nash joyi”, “Uchish vaqti” va “Qo’nish joyi” to‘plami
bo’lishi mumkin.
Aloqa — ikki yoki undan ortiq mohiyatlarning bir-biri bilan o‘zaro bog‘lanishidir. Agar
ma’lumotlar bazasini faqat bir-biri bilan bog‘lanmagan ma’lumotlar bilan to‘ldirishga
yo‘naltirilsa, u holda uning strukturasi juda oddiy bo’ladi. Lekin, MBni tuzishning asosiy
talablaridan biri — bu boshqa mohiyat qiymati bo’yicha bitta mohiyatni izlab topish
imkoniyatini ta’minlashdir. Buning uchun ular orasida aloqani
aniqlashni tashkil etish
zarur. Real ma’lumotlar bazasida yuzlab yoki minglab mohiyatlar bir biri bilan millionlab
bog‘lanish o‘rnatishi kamdan kam. Bunday bog‘lanishlar to‘plami infologik modelning
murakkabligini bildiradi.
