simlarning davriy tarzda egilishi natijasida asosiy mexanik yuklama bitta simga tushib
qolishidan kelib chiqadi.
o‘tkazgichlarning silkinishi ham titrash singari shamol ta’sirida sodir bo‘lib, u
titrashdan 12-14 m ga yetuvchi katta amplituda va katta to‘lqin uzunligi bilan farq qiladi.
Bitta o‘tkazgizga ega bo‘lgan HLlarda odatda orliqda bitta to‘lqinli, ya’ni ikkita yarim
to‘lqinli, o‘tkazgichlari parchalangan HLlarda esa oraliqda bitta yarim to‘lqinli
o‘tkazgich silkinishi kuzatiladi.
Silkinish paytida o‘tkazgich liniya o‘qiga nisbatan perpendikulyar tekislikda katta
o‘qi vertikal yoki unga nisbatan kichik burchakka (10-20
0
gacha) oqqan cho‘ziq ellips
bo‘ylab harakat qiladi. Ellipsning diametrlari solqilikka bog‘liq bo‘lib,
oraliqda bitta
yarim to‘lqin bilan silkinish yuzaga kelganida u solqilik uzunligidan 60-90% gacha,
ortiqda ikkita yarim to‘lqinli silkinish bo‘lganda esa 30-45% gacha bo‘lishi mumkin.
Ellipsning kichik diametri odatda uning katta diametrini 10-30% ni tashkil etadi.
Havo liniyalarining o‘tkazgich va troslariga vertikal va gorizontal bo‘lib yo‘naolgan
mexanik yuklamalar ta’sir qiladi. Natijada cho‘zilishdan o‘tkazgich metalida kuchlanish
paydo bo‘ladi. Mexanik mustaxkamlikka hisoblashda dastlabki ma’lumotlar sifatida,
o‘tkazgich va troslarga solishtirma mexanik yuklamalar foydalaniladi.
Solishtirma mexanik yuklama deganda ko‘ndalang kesim yuzasi 1 mm
2
bo‘lgan 1m
o‘tkazgichga mos keluvchi yuklama tushuniladai [n/m.mm
2
].
1.O‘tkazgichning xususiy og‘irligidan solishtirma mexanik yuklama:
= 9,81
mo
F
m
o
- o‘tkazgichning solishtirma vazni kg/m ;
F- o‘tkazgichni qundalang kesim yuzasi mm
2
2.
Muz og‘irligidan solishtirma yuklama :
d
2
b
2
d
2
2
9,81
G
o
4
‹
4
9,81
G
o
b
u
(
d b
u
)
F
F
bu yerda, d-o‘tkazgichni diametri.
b
g
- muz devorining qalinligi.
G
0
=900 kg/m
2
-muzning zichligi
3.
Muz og‘irligi va o‘tkazgichning xususiy ogirligidan solishtirma yuklama
3 = 1 + 2
4.
Muzqoplamasiz o‘tkazgichga shamol bosimidan solishtirma yuklama
H
K
1
CxQvd
K
1
CxV
2
d
F
1.,6
F
V - shamol tezligi [m/s]
Q
v
– shamolning tezkor
bosimi Pa
V
2
Q
v
;
1,6
- havo liniyalarining tayanchlar orasi bo‘yicha shamolning tezkor bosimi
notekisligi koeffitsienti, Q
v
270 Pa; bo‘lganda =1; 400Pa da
=0,85; 550 Pa da =0,75; 760 Pa va undan yuqori bo‘lgan =0,75.
ning orali qiymatlari interpolyatsiya orqali aniqlanadi.
K
l
-tayanchlar orasi uzunligiga ta’sir koeffitsienti.
O‘rta
Osiyo uchun
K
l
=
1,0 .
5.
Muz qoplami o‘tkazgichga shamol bosimidan solishtirma yuklama:
5
K
1
CxQv d
2
b‹
K
1
CxV
2(
d
2
b‹
) ;
F
1.,6
F
Q=0.25 Q
max
;
5a
=0,25
5
.
C
x
– diametri 20 mm drn kichik o‘tkazgichlar uchun va muz bilan qoplangan xama
o‘tkazgichlar uchun 1,2 deb; muz qoplama bo‘lmaganda diametri 20 mm va undan katta
bo‘lgan o‘tkazgichlar uchun 1,1 deb qabul qilinuvchi o‘tkazgichning pesh qarsxiligini
aerodinamik koeffitsienti.
6.
Muzqoplamasiz o‘tkazgichga shamol bosimi va o‘tkazgichning
xususiy
щg‘irligidan natijaviy solishtirma yuklama:
6 12
24
7.
Muzqoplama, o‘tkazgichning og‘irligi va shamol bosimidan natijaviy
solishtirma yuklama:
7 23
52 ;
Q=0.25 Q
max
da 7a=
2
3
5
2
à
