III. SUD NOTIQLIGI
Sud notiqligi notiqlik san’atining qadimgi turlaridan hisoblanadi.
Qadimgi yurist (faqih)lar orasida o‘z nutqi, notiqlik mahorati bilan
mashhur bo‘lgan so‘z san’atkorlari ko‘p bo‘lgan. Mashhur sharq faqih
notiqlaridan biri qozi al-Harbavayxiy (941y.) shu qadar katta e’tiborga
ega bo‘lganki, hatto yurtning amiri har kuni
ertalab kelib uni ziyorat
qilib ketgan.
Sud notiqligi bir necha turga bo‘linadi:
1. Qoralovchi nutqi o‘zining muayyan shaxs yo bir guruh
kishilaming aybini bo‘yniga qo‘yish, o‘zi xizmat qilayotgan ijtimoiy
tuzum manfaatini yoqlab, shu tuzum
yo davlat styosatiga qarshi
bo‘lgan, qonun-qoidalarga rioya qilmagan fuqarolarni qoralash ruhi
bilan xarakterlanadi.
2. Jamoatchi qoralovchi nutqi. Agar davlat prokurori chetdan
kelgan kishi
sifatida bu ishga aralashsa, jamoatchi qoralovchi jinoyat
ishtirokchilari bilan yonma-yon turib, bir jamoada ishlagan bo‘lishi
mumkin Jinoyatchi tarjimai holini jamoatchi-qoralovchi prokurorga
qaraganda ko‘proq bilishi tabiiy. Shu yo‘l
bilan uning jinoyatini
oydinlashtirishi mumkin.
