|
Tasodifiy hodisalar, ularning klassifikatsiyasi2. Tasodifiy hodisalar, ularning klassifikatsiyasi
Dastlab ehtimollar nazariyasining asosiy tushunchalaridan biri ―tasodifiy
hodisa‖ tushunchasini keltiramiz. Natijasini oldindan aytib bo‗lmaydigan tajriba
o‗tkazilayotgan bo‗lsin. Bunday tajribalar ehtimollar nazariyasida tasodifiy deb
ataladi.
Tasodifiy hodisa
(yoki hodisa) deb, tasodifiy tajriba natijasida ro‗y berishi oldindan
aniq bo‗lmagan hodisaga aytiladi.
Hodisalar, odatda, lotin alifbosining bosh harflari
…lar bilan
belgilanadi.
Tajribaning har qanday natijasi
elementar hodisa
deyiladi va orqali belgilanadi.
Tajribaning natijasida ro‗y berishi mumkin bo‗lgan barcha elementar
hodisalar to‗plami
elementar hodisalar fazosi
deyiladi va
orqali belgilanadi.
1.1-misol.
Tajriba nomerlangan kub(o‗yin soqqasi)ni tashlashdan iborat
bo‗lsin. U holda tajriba 6 elementar hodisadan hodisalar
lardan
iborat bo‗ladi.
hodisa tajriba natijasida
ochko tushishini
bildiradi. Bunda elementar hodisalar fazosi:
.
1.2-Misol.
Faraz qilaylik, biz telefon stansiуasining ishini bir soat ichida
kuzatib, chaqirishlar (talablar) soni bilan qiziqaylik. Kuzatuv vaqtida bitta ham
chaqirish kelmasligi, bitta chaqirish kelishi, ikkita chaqirish kelishi va hokazo
hodisalar ro‗y berishi mumkin. Bu tajribada elementar hodisalar fazosi
0,1, 2,...
ko‗rinishga ega.
1.3-Misol.
Navbatdagi misol sifatida shamolning yo‗nalishini aniqlashdan
iborat bo‗lgan tajribani ko‗raylik. Agar biz natijani
orqali belgilasak, u holda
[0, 2 )
уarim intervaldan qiymatlar qabul qiladi. Shunday qilib tabiiy ravishda
elementar hodisalar fazosi chekli уarim intervaldan (yoki aniqrogi aylananing
nuqtalaridan iborat bo‗ladi). Bir vaqtning o‗zida shamolning yo‗nalishi
va uning
v
tezligini kuzatish уana ham aniqroq tajriba bo‗lar edi. Bu holda elementar
hodisalar fazosi
( , ); 0
2 ;
0
v
v
,уa‘ni ikki o‗lchovli vektorlardan
tashkil topgan cheksiz to‗plam orqali ifodalanar edi.
|
| |
