38
Misol uchun ―Ukuvchilar shirinlikni yaxshi kuradilarmi?‖ degan savolga:
―Xa‖ deb javob berish kerak, chunki bu xususiyatga ―bola‖ freymida kursatilgan
barcha bolalar ega. Xususiyatlarni meros
olish kisman bulishi mumkin, ya‘ni,
ukuvchilar uchun yeki ―bola‖ freymidan meros kilib olinmaydi, chunki uzining
shaxsiy freymida xam yakkol kursatilgan.
Bilimlarni takdim etish modellar sifatida freymlarning
asosiy afzalliklari
inson xotirasini tashkil qilishning konseptual asosini aks ettirish kobiliyati, xamda
uning egiluvchanligi va kurgazmaligidir.
Maxsulotli modellar
An‘anaviy dasturlashda, agar i-buyruk kanoatlangan buyrugi bulmasa, undan
keyin i + 1 buyrugi keladi. Dasturlashning bunday usuli ishlab chikishning
izchilligi ishlab chikiluvchi ma‘lumotlarga kamrok boglik bulgan xollarda
kulaydir.
Aks
xolda dasturni namunalar
tomonidan boshkariladigan boglik
modullarining majmuasi sifatida kurib chikish yaxshirokdir. Bunday dastur
taxlilning xar bir kadamida ushbu vaziyatning ishlab chikish uchun kanday modul
tugri kelishini belgilaydi. Namuna tomonidan boshkariladigan
modul tadkikot
mexanizmidan yeki bir necha tuzilmalarni zamolashtirishdan iborat buladi. Xar bir
bunday modul ayrim maxsulotli koidani bajaradi. Bunda boshkaruv vazifalarini
39
interpritator bajaradi. Bilimlarni takdim etish nuktai nazaridan namunalar
tomonidan boshkariladigan moduldan foydalanishdagi
yendoshish kuyidagi
xususiyatlar bilan ta‘riflanadi.
1.
Bilimlar bazasida saklanayetgan doimiy bilimlarni va ishchi xotiradan
vaktincha bilimlarni taksimlash.
2.
Modullarning tarkibiy mustakilligi.
3.
Boshkaruv sxemalarni muammoli soxa xakidagi bilimlarga ega bulgan
modullardan ajratish.
Bu boshkaruvning xar xil sxemalarini
kurib chikish va amalga
oshirishga imkon beradi, tizimlar va bilimlarni zamonalashtiris hni
osonlashtiradi.
12-rasmda namunalar tomonidan boshkariladigan
tizimlarning tasnifi
berilgan.
40
Maxsulotli tizimlarning asosi koidalardan iborat, ularda takkoslash va
boshkarish inetpritatorda kayd etilgan tizimning yakkol vazifalaridan buladi.
Odatda maxsulotli tizimlar ostida ma‘lumotlar
tomonidan boshkariladigan
xulosalardan foydalanuvchi tizimlar tushuniladi. Maksadlar tomonidan
boshkariladigan maxsulotli tizimlarda xarakatlar ma‘lumotlar (koidalar) xakidagi
tasdiklar buladi,
xulosa esa teskari yunalishda, ya‘ni isbotlanishi kerak bulgan
tasdiklarda amalga oshiriladi.
Bilimlarni maxsulotli koidalar kurinishida takdim etish kuyidagi
afzalliklarga ega.
1.
Bilimlarni tashkil qilishning modulliligi.
2.
Koidalarning mustakilligi.
3.
Bilimlarni zamonalashtirishni oddiyligi va tabiiyligi.
4.
Boshkaruvchi bilimlarni predmetlidan ajratilganligi.
5.
Vazifalarning
avtomatlashtirilgan
yechimi
uchun
boshkaruvchi
mexanizmlarni bir kator kullanishlar uchun imkoniyat yaratish.
Ushbu mavzuda bilimlarni bilimlar bazasida
takdim etishning asosiy
modellari, ya‘ni mantikiy modellar, tarmokli, freymli va maxsulotli modellar kurib
chikilgan. Modellarning xar bir turi uchun misollar ularning ta‘riflari bilan birga
takdim etilgan.
