Ishlab chiqarish dasturi-mahsulotning yillik

Jadval-1.

Jadval-2.

Jadval 4.

Mehnatni muxofaza qilishning asosiy talabi hamma texnikaviy masalalarni loyiha takomillashishidan boshlab uning ma’lum qismlarini ishlab chiqishni hal qilish, xavsizligini taminlashdir.

Texnika xavsizligini sanoat sanitariyasi va gigienasi yong’inga qarshi kurash texnikasini ishlab chiqishdan texnalogik jarayonlar mehnatni muhofaza qilishni asosiy vazifasiga kiradi. SHuning uchun ham sanoat korxonalarining muhim talabi faqat sifatli mahsulot ishlab chiqarish bo’lmasdan balki, ishlab chqarish sharoitlarini va kasb kasalliklarini oldini olishdan iboratdir. Kimyo sanoatida organik va noorganik moddalardan foydalanishdan ularning portlash va yonish xususiyatlariga aloxida e’tibor berish, bo’lajak mutaxasislar va bakalavirlarning oldiga qo’ygan vazifalaridan biridar.

Men bitiruv malakaviy ishi amaliyotini SHo’rtan gaz kimyo korxonasida o’tadim va bu korxonada mehnatni muxofaza qilish uchun barcha chora tadbirlar yuqori sifatda tashkil qilinganligini guvohi bo’ldim. Bu korxonada xavflilik darajasi yuqori: portlashga, yong’in chiqishiga, zaxarli gazlar tarqalishiga, xavoning quruqligi bilan ahamiyatga ega.

Qashqadaryo viloyatida shamolni yo’nalishini hisobga olgan holda loyixalash nazarda tutiladi. Qurilish normasi va qoidasi SNIP-2.01.01-83 asosida Qashqadaryo viloyati uchun shamolning asosiy yo’nalishi shimol tomondan.

Tabiy gaz tarkibida metan, etan, propan, butan va boshqa birikmalardan iborat.

Bu moddalar rangsiz, hidsiz gazlar, havodan deyarli 2 marta yengil, suvda kam eriydi. Havoga nisbatan zichligi 1.19% ga teng o’z-o’zidan yonish tempiraturasi 216 C ga teng va portlovchi moodda hisoblanadi.

Atrof muhitga zaxarli moddalar chiqarishiga qarab SN-245-71 asosan kimyo zonasi 1000m ga tengdir.

Texnologik jarayon yuqori harorat va bosimda boshqarishni hisobga olish, asbob uskunalarni zichligini va chegara termetinlariga e’tibor berish nazarda tutiladi.Qizib ketishi mumkin bo’lgan yuzalarni past harorat darajasida bo’lishi uchun masalan ushbu loyihada alohida xonalarga joylashtirilishi, shovqin yutuvchi materiallar bilan to’silishi tebranish beruvchi asbob uskunalarni ostida amartizatorlar qo’yilishi hisobga olinadi.

SHu vaqtda ta’mirlash statik va dinamik sinovlardan o’tkazish labaratoriya usullari bilan shovqin darajasini o’lchab turib uning miqdorini darajasini 80 db dan oshib ketmasligini nazarda tutish kerak.

Bu korxonada jarayon o’zliksiz jarayon hisoblanib shikaslanishdan kasallanishdan saqlaydi.CHunki jarayon o’zliksiz bo’lganida texnalogiya rolini avtomatlashtirilgan bo’ladi.

Texnologik jarayonni xavfsizlikni, ta’minlash ish unumdorligini oshirish, ishchilar sog’ligini saqlash, jaroxat va baxtsiz xodisalarni oldini olish ish joylarini to’g’ri va atorli yoritish katta ahamiyatga ega. SHu tufayli ushbu ishlab chiqarish korxonasida quyidagi yoritish turlari hisobga olingan: tabiiy, suniy aralashma va avariya uchun mo’ljallangan yoritilganlikdir. Tabiiy yoritilganlikdir koeffitsienti SNIP 2.01.05.98 asosida IX razryad uchun 1.5-2.0% qolgan yuza va ish ketish uchun gardirob bilan jixozlash ularni o’lchash 175x65x65 sm bo’lib soni bir smena uchun ya’ni bo’linish hisobga olingan.

Elektrdan shikastlanishni oldini olish va ogohlantirishda yerga ulanuvchi himoya ishlarini tashkillashtirish katta ahamiyatga ega. Bunday himoya turi elektr o’tkazadigan quvurlar qismlarini metal sim bilan amalga oshirish ko’zda tutiladi. Ushbu ishlab chiqarish korxonasi elektr tokiga nisbatan yuqori xavfli bino xonalar tarkibiga kiradi. SHunga asosan elektr uskunalarni usti qoplangan maxsus suniy yoritgichlar sifatida yonish va portlashga bardosh beradigan yoritgichlar, proektorlari ishlatilgan.

Yopiq ishlab chiqish xonalariga normal materialik qo’shish sharoit yaratish uchun va ortiqcha issiqlik, namlik va zaxarli moddalardan himoya qilish maqsadida ushbu tabiiy gazni ajratish tsexida operator havo almashinish karralisi 8 ga teng bo’lgan suniy havo almashtirgichlar o’rnatilgan. SNIP.2.04.05.47 talabi bo’yicha qilingan.

Sanitariya va gigiena talablariga muvofiq ushbu korxona ishchi va xizmatchilar uchun sanitarya kiyinish xonalar, erkaklar va ayollar uchun aloxida qurilish va unga har bir ishchi uchun 2-bo’linmadan tashqari maxsus qoplatmalar bilan quvurlarni ustini qoplash eng kamida 100% dan haroratni 38-40% olib kelish ishlab chiqarishda xizmat qiladigan ishchi xizmatchilarni tasodifiy kuyishlardagi jaroxat va baxtsiz hodisalardan saqlaydi. SNIP.2.08.12.48 talablari e’tiborga olingan.
Korxona SNIP 2.04.02.86 asosan zarur bo’lgan suv havzalari bilan ta’minlangan.

SHu tufayli ushbu ishlab chiqarish korxonasida qizigan yuzalarni issiqlikdan himoyalash chorasi qo’llanilgan.

SHu bilan barcha korxonada ishlaydiganlar uchun shaxsiy himoyalash vositalarini: himoya kaskasi, ko’zoynak, qo’lqoplar, gaz niqoblar, rasperatorlar va boshqa vositalardan foydalaniladi .

Qurilish materiallarining o’tga chidamliligini darajasi I-II dan iboratdir. SHuning uchun ushbu loyihalash maksimal avtomatlashtirish ko’zda tutiladi. Har qanday ishlab chiqarish korxonasining asosini ishlab chiqilgan amalda sinab ko’rsatilgan texnologik jarayonni normal sharoitini ushlab turadigan normal parametrlar bilan aniqlanadi.

Texnologik jarayonni avtomatlashtirish, himoyalash, to’siqlash, rejimiga solish va signalizatsiyalashdir. Ma’lumki texnologik parametrlar idishdagi maxsulot satxi, harorati, bosimi, konsentratsiyasi va aralashma nisbatining o’zgarishini ishlab chiqarishda yong’in va avariyalarga olib kelishi mumkin.

Asbob uskunalarni ular o’rtasidagi masofa reaktorlarini joylashtirish va ularni boshqarish qulay bo’lish, tasodifiy vaziyatlarda odamlarni evakuatsiya qilish sharoitlarini hisobga olish lozim.

Ishlab chiqarish korxonalarida asbob uskunalardan, masalan: reaktorlar, nasoslar, elektr matorlari, separatorlar va sovutgichlarni ishlashi texnologik jarayonni yuqori bosimda ishlash natijasida yuqori darajada shovqin va tebranish hosil bo’lishi mumkin. Buni natijasida ishchi va xizmatchilar bedavo kasb kasalliklariga duchor bo’lishi mumkin.

Xavfsizlikni ta’minlash maqsadidda har bir bo’lim, tsexlarda ishlaydigan ishchilarni shaxsiy himoya vositalari bilan ta’minlash nazarda tutilgan.

Korxonada yong’in xafsizligini ta’minlash uchun harbiylashgan o’t uchirish bo’limi bilan taminlangan.

Tabiiy gazni tez yonuvchan va portlash xususiyatiga ega bo’lganligi uchun va qurilmadagi bosim yuqori 5000 kPa bo’lgani uchun portlash va yong’inni oldini olish o’zgarish uchun kimyoviy ko’pik va mayda tomchi holatdagi suvdan foydalaniladi.

Bulardan tashqari birlamchi o’t o’chirgich vositalari: ko’pikli (OQP-10:OP-5) karbonat angidridli (0.4-5.98) quruq parashokli (OBC-1, OPC-100) yong’indan xabar beruvchi moslama tufayli ishga tushuvchi avtomat serenalar qurilmalari o’rnatilgan. SNIP02.04.02.85 talabi bo’yicha qilingan.

SHu bilan barcha ishlab chiqarish xonasi portlovchi yong’inga qarshi gidrontlar va ichki tomondan qo’shimcha suv jumraklari o’rnatilgan.

Ishlab chiqarish korxonasida yong’in va portlash havfi yuqori bo’lganligi uchun har bir tsexda zomonaviy o’t uchirish moslamalari o’rnatilgan va ko’ngilli o’t uchirish hizmati tashkil etilgan.

Ishlab chiqarish korxonasi hududi hafli bo’lganligi sababli barcha qurilmalar maxsus qoplamalar bilan qoplangan , elektor qismlari esa maxsus qutilarga joylashtirilgan, elektor simlari esa trubalar ichidan va yer tagidan o’tkazilgan.

SHo’rtan gaz kimyo majmuasi yong’inga, portlashga hafliligi bo’yicha SNIP2.01.02.04 asosan ,,A” katigoriyaga mansub bo’lib, korxona binolarini yonishi bo’yicha P-1 P-2 P-3 portlash bo’yicha V1-A V2-A ga taluqli.

Har bir korxona o’z oldidagi, xodimlari oldidagi bo’ladigan inson uchun xavfi bor bo’lgan hodisalarni oldini olishi shart.

SNIP2.01.03.96 ga asosan atmosfera elektiridan, o’rnatilgan yashin qaytargich qurulmalari yordamida himoyalanadi.

5.Ekologiya qismi

Vatanimizning mustaqillikka erishishi ekologiya muammolarini hal qilish, insonning tabiatiga bo’lgan munosabatini yangi bosqichga ko’tarish imkonini berdi.

Tabiat bilan jamiyat o’rtasidagi munosabatlarni optimallashtirish tub ma’noda xar bir davlatning tabiat muxofazasi sohasida tutayotgan ekologik siyosatiga bog’lik. Aslida ekologik siyosat iqtisodiy rivojlanishni belgilaydi, ishlab chiqarish jarayonida tabiiy resurslardan qanchalik oqilona foydalanilsa, tayyor moddiy mahsulot miqdor jihatdan mo’l-ko’l, sifat jihatdan oliy navli yoki darajaligi bo’lak ajralib turadi. Tabiat bilan jamiyat o’rtasidagi munosabatlarni optimallashtirish tub ma’noda har bir davlatning tabiat muxofazasi soxasida tutayotgan ekologik siyosatiga bog’lik.

Ekologik siyosatning negizlari, tartib-qoidalari, ilmiy asoslangan konseptsiyalari, taktika va strategiyasi olim va mutaxasislar, davlat va jamoat tashkilotlarining yo’l-yo’riqlari asosida ishlab chiqiladi. Ular ma’lum tartibga keltirilgan tarzda davlatning qonun chiqaruvchi muassasasi tomonidan tasdiqlanadi. O’zbekistonda ekologik siyosat davlat siyosati darajasigacha ko’tarilgan. Respublika Konstitutsiyasining 50- 51- va 55- moddalarida ekologik munosabatlar aniq va ravshan tarzda ifodalangan. SHuningdek, O’zbekiston Respublikasi «Tabiatni muxofaza qilish to’g’risida» qonuni (9 dekabr 1992 yil) va Vazirlar Mahkamasi qabul qilgan qarorlar mamlakatning ekologik siyosatini xuquqiy qonunlar va qarorlar asosida mustahkamlaydi.

Ekologik siyosat davlat miqyosidagi darajada amalga oshirilsa atrof-muxitni yaxshilashning belgilangan chora-tadbirlari samarali bo’ladi. O’zbekistonda bu masalaga mustaqillikka erishilgandan keyin alohida e’tibor berila boshlandi. Prezidentimiz I.Karimovning «O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida: xavfsizlikka taxdid, barkarorlik shartlari va tarakkiyot kafolatlari» (1997 y) asarida ekologiya muammolari boshqa davlat axamiyatiga ega bo’lgan iqtisodiy, ijtimoiy, tashqi siyosat tarkibida atroflicha tahlil qilinib, amalga oshiriladigan vazifalar anik-ravshan belgilab berilgan. Asarda respublikada yaqin kelajakda tabiatdan foydalanish va uni muxofaza qilishning taktika va strategiyasi asoslangan. Prezidentimiz I. Karimov Oliy Majlisning XIV sessiyasida «O’zbekiston XXI asrga intilmoqda» mavzuida qilgan ma’ruzasida ham tabiat muxofazasiga oid yangi vazifalarni belgilab berdi. CHunonchi, 2005 yilga qadar qishloq, aholisini ichimlik suvi bilan ta’minlash 85 % ga, tabiiy gaz bilan ta’minlash 82% ga yetkazilishi kerak. Bundan, shunday xulosa chiqarish mumkinki, demak, qishloq axolisining katta qismi toza ichimlik suvi bilan ta’minlansa ular orasidagi turli kasalliklar kamayadi, tabiiy gaz bilan qishloqlar ta’minlanishi, o’sib turgan daraxtlarni o’tin qilib yoqishning oldini oladi.

O’zbekistonda ekologik siyosat yuqorida aytib o’tilganidek bir qator qabul qilingan qonunlar: «Er to’g’risida»gi (20-iyun 1990-y.), «Qazilma boyliklar to’g’risida»gi (22-sentyabr 1994 y. ), «Suv va suvdan foydalanish» (6-may 1993 y. ), «O’simlik olamini muxofaza qilish va foydalanish» (26-dekabr 1997 y. ), «Hayvonot olamini muxofaza qilish va foydalanish» (26-dekabr 1997 y. ), «Alohida muxofaza qilinadigan xududlar to’g’risidagi (7-may 1993 y.), «Atmosfera havosini muhofaza qilish» .(27-dekabr 1996 y.), «Davlat kadastri to’g’risida»gi (39-avgust 2000 y.), «Ekologik ekspertiza to’g’risida»gi (15-dekabr 2000 y.) qonunlar, shuningdek, Vazirlar Mahkamasi qabul qilgan ko’plab qarorlar asosida amalga oshiriladi.

Respublika Prezidentining dastlabki farmonlaridan biri 1990-yil 28-iyulda qabul qilingan bo’lib, u «O’zbekiston Respublikasi qishloq, axolisini ichimlik suvi va tabiiy gaz bilan ta’minlashni yaxshilash to’g’risida» deb ataladi. Keyin 1996-yil 21-mayda Vazirlar Mahkamasining «2000 yilgacha bo’lgan davrda O’zbekiston Respublikasi qishloq ijtimoiy infratuzilmasini rivojlantirish dasturi to’g’risida» qarori chiqardi. Bu davlat ahamiyatiga ega bo’lgan hujjatlarda qishloq aholisining turmush tarzini tubdan yaxshilash bilan birga ichimlik suvi va tabiiy gazga bo’lgan extiyojini to’larok, qondirishga xizmat qiladi. Axolini toza ichimlik suvga bulgan talabini yanada to’laroq qondirish masalasi Oliy Majlisning 1-chaqiriq XIV sessiyasida (14 aprel 1999 y.) keng muhokama qilindi. I.Karimovning «O’zbekiston XXI asrga intilmoqda» degan mavzuidagi ma’ruzasida 1999-2005 yillarda aholini toza ichimlik suvi va tabiiy gaz bilan ta’minlash darajasi yana ortishi belgilangan.

1-jadval:

2-jadval

№	Oqava suv turlari	Oqava suv xajmi		Oqava suv tarkibi	Tozalash usuli	Tozalash moslamasi	Toza suvdan foydalanish	Toza suv iqtisodi
		tozalanmagan	tozalangan
1	Maishiy xo’jalik	5	5	-	Filtrlash kaogulyatsiya biologik hovuz	Filtrlash kaogulyator biologik hovuz	Qaytadan siklga kiritiladi	87.5%

Qattiq chiqindi shaklida katalizator hosil bo’ladi uni tarkibidan kerakli moddalarni ajratib foydalanishga berish kerak.

6. Fuqoro muhofazasi

Fuqoro muhofazasi umumdavlat mudofa ishlari tizimi bo’lib, aholini va xalq xo’jaligi obektlarini tinchlik va harbiy davrlarda favqulotda vaziyatdan himoyalash obektining barqarorligini oshirish favqulotda vaziyatlarning oldini olish va yuz berib bo’lganda kechiktirib bo’lmaydigan ishlarni amalga oshirish bilan shug’llanadi. Prezidentimiz o’z asarlarida ,,Siyosatimizning asl mohiyati aholi xavfsizligini ta’minlash ularni turli ofatlar va FV lardan himoyalashdir” deb takidlaganlar. SHuday ekan FV larni oldindan aniqlash aholini ushbu xaflardan ogohlantirish.FV lar yuz berganda tezroq harakat qilish insonlarning qurbon bo’lishiga yo’l qo’ymaslik hamda iqtisodiy zararni kamaytirish vazifalari dolzarb masala bo’lib kelmoqda. 1994-yil 4-martda O’zbekiston Respublikasi Prezidentining FV vazirligining tashkil etilishi to’g’risidagi farmoni e’lon qilindi. O’zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgandan so’ng, shu o’tgan davr mobaynida bir necha terroristik guruhlarni ommaviy noroziliklari va qurolli to’qnashuvlar sodir bo’ldi. 2000 yil 15- dekabrda ,,Terrorizimga qarshi ko’rash” tug’risidagi 31 ta moddadan iborat, O’zbekiston Respublikasi qonuni qabul qilindi. Masalan: 2-modda asosiy tushunchalar tayanchi terroristik faoliyatlarni amalga oshrishda ishtirok etayotgan shaxs.

Terroristik guruhlar, oldindan til biriktirib terrorizm harakatiga tayyorgarlik ko’rsatgan va sodir etgan kishilar guruhi ushlab turilgan shaxsni ozod etish shartlari sifatida davlat hokimiyati yoki mansabdor shaxslarni noqonuniy harakat qilishga majburlash.

4-modda. Terrorizimga qarshi ko’rashni asosiy pirinsiplari.

• 
  qonunchilik
  
• 
  shaxs huquq erkinliklari va qonuniy manfaatlarining ustivorligi
  
• 
  shaxsning muqarrarligi
  
• 
  terrorizimga qarshi kurashni oshkor va nooshkara usullarining uyg’unligi.
  

SHo’rtan gaz kimyo majmuasi Qashqadaryo viloyatining G’uzor tumanida joylashgan. Bu zavod tabiiy gazni fraksiyalarga ajratib, uning asosiy mahsuloti bo’lmish granula (polietilin) ishlab chiqarishga mo’ljallangan.

Korxonada fuqaro xavfsizliklarini ta’minlash maqsadida moddiy texnika ba’zasidan kelib chiqib quyidagi bo’lim va xizmatlar tashkil etilgan.

_ umumiy aloqa xizmati (telefon)

_jamoa tinchligini taminlash (qo’riqlash xizmati)

_yong’inga qarshi kurash bo’limi

_tibbiy bo’lim

_avaryaviy texnik xizmat

_moddiy texnik ta’minot bolimi

_trasport xizmati

_markaziy tahlliy labaratoryasi

Bu korxonada kuchli bosim, katta tempiratura ostida jarayon borishi sababli portlash va yong’in havfi yuqori. SHu sababli zavod to’liq avtomatlashtirilgan. Agar to’satdan FV ro’y bersa signalizatsiyalar ishga tushadi va qutqaruv xizmati yetib kelib vaziyatni bartaraf etadi.

Korxonada KTZM (kuchli ta’sir etuvchi zaharli moddalar) ishlatilinadi. Bularga: oltingugir, amin, zaxarli gazlar, kislotalar va boshqalar kiradi. Bu moddalar inson organizimiga kuchli ta’sir ko’rsatadi.SHu sababli bu moddalar maxsus omborlarda saqlanadi.Bu yerda ishlovchi xodimlar maxsus himoya uskunalari bilan taminlangan.

FV larda aholining hayotiy faoliyati xafsizligini taminlashda bir qator qoidalarni ko’rib chiqish muhim rol o’ynaydi. Xususan aholini FV larga o’qitish, FV larni vaqtida xabar berish, kimyoviy va bakterial razvetka ishlarini tashkil qilish va amalga oshirish hamda doimiy va labaratorya nazoratlarini tashkil qilish, yong’inga qarshi, epidimiyaga qarshi va sanitariya-gigienik tadbirlarni o’tkazish, qutqaruv ishlarini o’rgatish bilan bajariladigan ishlar uchun moddiy boyliklar zaxiralarini to’plash va boshqalar.

FV larda fuqorolarni muxofaza qilishning asosiy usullari aholini evakuatsiya qilish, himoya inshoatlariga berkitish, shahsiy himoya hamda tibbiy profilaktik vosiytalarni qo’llashdan iborat.

Korxonada asosan umumiy foydalanadigan himoya vosiytalariga namdan himoyalaydigan, suv o’tkazmaydigan, issiqqa va sovuqqa chidamli himoya vosiytalaridan foydalaniladi. Bularga: himoya kaskalari, protivagazlar, maxsus charmdan tikilgan oyoq kiyimlar, maxsus pidjaklar va hokozalar.

Korxonada ishlab chiqarish jarayoni mobaynida zaxarli moddalar tarqalganligi sabbabli gazniqoplar va resparatorlardan zavod hududida foydalanish shart.

FV lar vaqtida obektdagi ish jarayonini mustahkamlanishini oshirish bo’yicha quyidagi chora tadbirlar amalga oshiriladi. Korxona binosini qurishda yonmaydigan tebranishga chidamli va boshqa mustahkam qurilish matriallaridan foydalaniladi.

Bundan tashqari bino qurilishida temir-biton simli ya’ni sestmik belbog’lardan foydalanilgan.

FV lar vaqtida binoning xohlagan qavatidan tashqariga xavfsiz joyga chiqadigan yo’llar, eshik, deraza, darvoza, yo’laklar ya’ni chiqish evakuvatsiya yo’llari yaratib qo’yilgan. Yong’in vaqtida qutqaruv ishlarini bajarish uchun harakatlanadigan qo’lda ishlatiladigan o’t o’chirgichlar, chelak, suvli baklar, qumli yashik, namat va yonmaydigan matriallar tayyorlab qo’yilgan.

Sanitariya ko’rsatmalari yuqori sifatli maxsulotlar ishlab chiqarishni kafolatlash maqsadida korxonaga kiritilayotgan xom-ashyo ma’lum talablarga javob berishi shart.

Deltanolomin, tabiy gaz xom-ashyolariga ishlatiladi. Keltirilgan xom-ashyolar omborlarda tokchalarda, yomkostlarda saqlanadi. Harorat 30 C dan yuqori bo’lmagan, namlik 30% ko’p bolmasligi shart.

Ichimlik suvi uchun muljallangan trubalar uchun maxsus ruxsatnoma bo’lishi shart.

7 Xulosa

Bitiruv ishimda SHGXM korxonasida tabiiy gazni fraktsiyalarga ajratish masalasi ko’rib chiqilgan. Ajratib olingan gazlardan salmoqligi metandir. Tabiiy gazni fraktsiyalarga ajratish yuqori xaroratda (800-900 ⁰S), yuqori bosimda (500 kPa) o’tadi, shu sababli tabiiy gazni fraktsiyalash jarayonini zamonaviy o’lchovchi va rostlovchi qurilmalar yordamida avtomatlashtirib funktsional sxemasi tuzildi. O’lchovchi qurilmalar va rostlagichlar-kontrolyorlar tanalandi. Tashkil etilgan boshqarish tizimini muqobil rejimini topish uchun Matlab dasturida boshqarish tizimi modeli tuzildi va u yordamida rostlagichlarning eng muqobil koeffitsentlari tanlanildi. Boshqarish tizimi bitta parametrni boshqaradi, gazni fraktsiyaga ajratish jarayoni juda tez o’tishi sababli bir necha parametrlarni ta’sirini ko’rib chiqish maqsadida, aktiv eksperiment yordamida statik model tuzib chiqildi. Bu statik model yordamida 3 ta parametrni o’zaro ta’sirini ko’rib chiqib kerakli xulosalarni chiqarish mumkin.

Xozirgi kunda kimyo sanoatini boshqarishda PLK (programmali mantiqiy kontrollerlar) qo’llanilmoqda. Bitiruv ishimda PLK ni kimyo texnologiyasida qo’llash usuli va arxitekturasi bilan tanishib chiqildi.

Bitiruv ish 81bet, 15 rasm, 10 jadval va 17 adabiyotdan iborat.

1. Karimov I.A “Jaxon moliyaviy iqtisodiy inqirozi, O’zbekiston sharoyitida bartaraf etishningyo’llari va choralari.” Tashkent, 2009. 2.Polotskiy L.M., Lapshenkov G.M. Avtomatizatsiya ximicheskix proizvodstv; uchebnoe posobie dlya Vuzov.-M.: Ximiya, 1985. 295s., il.

3. Yusupbekov N,R., Muxamedov B.E.,Gulomov SH.M. Texnologik jaraenlarni boshqarish tizimlari. Darslik, -T.:Ukituvchi, 1997, -353 b.

4. Ortiqov A., Musaev A.K., Yunusov I.I. Texnologik jaraenlarni nazorat qilish va avtomatlashtirish. Uslubiy qo’rsatma. Toshkent. TKTI 2004.

5. Ortiqov A., Musaev A.K., Yunusov I.I. Texnologik jaraenlarni nazorat qilish va avtomatlashtirish. O’quv qo’llanma. Toshkent. TKTI 2004.

6. Dudnikov Ye.G. Avtomaticheskoe upravlenie v ximicheskoy promыshlennosti. - M.: Ximiya, 1987.- 368 s.

7. Polotskiy L.M., Lapshenkov G.I. Avtomatizatsiya ximicheskix proizvodstv. - M.: Ximiya, 1982.- 295 s.

8. Avtomatizatsiya texnologicheskix protsessov legkoy promыshlennosti: Ucheb posobie dlya vuzov po spets. «Avtomatizatsiya texnologicheskix protsessov i proizvodstv» / Pod red. L.N. Plujnikova. - 2-e izd., pererab. i dop. - M.: Legprombыtizdat, 1984.- 366s.

9. Mamikonov A.G. Proektirovanie ASU.- M.: Vыsshaya shkola, 1987.- 303 s.

10. Stefani Ye.P. Osnovы postroeniya ASU TP.- M.: Energoizdat, 1982.- 352s.

11. Piggot S.G. Integrirovannыe ASU ximicheskix proizvodstv. - M.: Ximiya, 1985.- 410 s.

12. Kafarov V.V., Makarov V.V. Gibkie avtomatizirovannыe sistemы v ximicheskoy promыshlennosti: Uchebnik dlya vuzov. - M.: Ximiya, 1990.- 320s.

13. Plyutto V.P. Upravlenie ximiko-texnologicheskimi protsessami. Protsessы massoobmena: [Ucheb. posobie].- M.: MXTI, 1984.-48s.

14. Plyutto V.P. i dr. Avtomatizirovannыe sistemы upravleniya periodicheskimi proltsessami ximicheskoy texnologii. – M.: MXTI, 1985.-48s.

15. Itskovich E.L., Sorokin L.R. Operativnoe upravlenie neprerыvnыm proizvodstvom. – M..: Nauka, 1989.-155s.

16. Mishel J. Programmiruemыe kontrollerы. Arxituktura i primenenie.M. Mashstr. 1992.