|
-Variant
1.Foyda va rentabellikni tahlil qilish
|
| bet | 24/38 | | Sana | 19.01.2024 | | Hajmi | 0,52 Mb. | | #140675 |
Bog'liq 1 dan 7 gaca6-Variant
1.Foyda va rentabellikni tahlil qilish
Iqtisodiy tahlilda korxonalarning faoliyati yalpi daromad, sotish, foyda kabi ko'rsatkichlar bilan baholanishi mumkin. Biroq, sanab o'tilgan ko'rsatkichlarning qiymatlari korxona faoliyati to'g'risida fikrni shakllantirish uchun etarli emas. Buning sababi shundaki, ushbu ko'rsatkichlar korxonaning mutlaq xarakteristikasi bo'lib, samaradorlikni baholashda ularni to'g'ri talqin qilish faqat korxonaga kiritilgan mablag'larni aks ettiruvchi boshqa ko'rsatkichlar bilan birgalikda amalga oshirilishi mumkin. Shu sababli, umuman korxonaning samaradorligini tavsiflash uchun iqtisodiy tahlilda turli xil faoliyatning (iqtisodiy, moliyaviy, tadbirkorlik) rentabelligi, rentabellik ko'rsatkichlari hisoblab chiqiladi. Shuni ta'kidlash kerakki, rentabellik ko'rsatkichlari korxonalar foydasini shakllantirish omil omilini aks ettiruvchi muhim elementlardir. Shuning uchun ular korxonaning moliyaviy holatini qiyosiy tahlil qilish va baholashda bo'lishi kerak. Bundan tashqari, rentabellik ko'rsatkichlari korxona menejmenti samaradorligini tahlil qilishda, tashkilotning uzoq muddatli farovonligini aniqlashda, ular investitsiya siyosati va narx belgilash vositasi sifatida ishlatiladi. Rentabellik tijorat korxonasi samaradorligining asosiy sintetik ko'rsatkichi sifatida. Bozor iqtisodiyotini shakllantirish sharoitida korxonalar va ularning birlashmalarining muvaffaqiyatli ishlashi uchun asosiy talablardan biri bu iqtisodiy va boshqa faoliyatning zararsizlantirilishi, xarajatlarni o'z daromadlari bilan qoplash va ma'lum miqdordagi mablag'larni ta'minlashdir. Savdo korxonalarining iqtisodiy faoliyatining moliyaviy natijalarini tavsiflovchi asosiy ko'rsatkichlar yalpi daromad, boshqa daromadlar, foyda va rentabellikdir. Daromadlilik - bu xo'jalik boshqaruvi ko'rsatkichlari va ushlagichlari tizimidagi markaziy o'rinlardan biridir. Bu korxona faoliyatini baholashning mezonidir.
Rentabellikning iqtisodiy mohiyatini faqatgina ko‘rsatkichlar tizimini tavsiflash orqali yoritish mumkin. Ularning umumiy ma’nosi – joylashtirilgan kapitalning bir so‘mi uchun foyda miqdorini aniqlashdan iborat. Rentabellik darajasi turli-tuman funksiyalarni bajaradi, aynan esa:
• korxonaga joylashtirilgan mablag‘larning o‘zini qoplashini aks ettiradi;
• ishlab chiqarishni kengaytirish, modernizatsiya va rekonstruksiya qilishni ta’minlaydi;
• korxonaning kredit va qarzlari qaytarilishini ta’minlaydi, ya’ni uning to‘lov qobiyatiga imkon yaratadi;
• ishlab chiqarishning ijtimoiy tarmog‘ini rivojlantirishga imkon beradi, ya’ni korxona va tashkilotlarning xodimlarini bozor munosabatlari taraqqiyotining salbiq oqibatlaridan himoyalashni ta’minlaydi;
Rentabellikni hisoblashning umumiy formulasi:
R =F r100%/V
Bu yerda, F – korxona foydasi;
V – rentabellik hisoblanadigan ko‘rsatkich.
|
| |
