faxmlab oladi. O‘quvchilar bunday o‘qituvchi haqida: «Qaramayotganga
o‘xshaydiyu, hamma narsani ko‘rib turadi!», «O‘quvchining xafa bo‘lganligini
yoki dars tayyorlamayotganligini ko‘zidan biladi!» - deydilar.
Nutq qobiliyati
-nutq yordamida, shuningdek, imo-ishora vositasida o‘z fikr
va tuyg‘ularini aniq va ravshan ifodalash qobiliyati.
O‘qituvchining nutqi darsda hamisha o‘quvchilarga qaratilgan bo‘ladi. O‘qituvchi
yangi materialni tushuntirayotgan, o‘quvchining javobini tahlil qilayotgan yoki
qoralayotgan bo‘lsa ham, uning nutqi hamisha o‘zining ichki kuchi, ishonchi, o‘zi
gapirayotgan narsaga qiziqayotganligi bilan ajralib turadi.
O‘qituvchining bayoni o‘quvchilar fikri va diqatini maksimal darajada
faollashtirishga qaratiladi, savollar qo‘yib, ularni asta-sekin to‘g‘ri javob berishga
undaydi, o‘quvchining diqqatini kuchaytiradi hamda fikrini faollashtiradi. («Mana
bu еrga alohida e‘tibor bering!», «o‘ylab ko‘ring!» kabi). Shuningdek, o‘rinli
qochiriq, hazil, еngilgina istehzo nutqni jonlantirib yuboradi va uni o‘quvchilar tez
o‘zlashtiradilar.
O‘qituvchining nutqi aniq, jonli, obrazli, talaffuz jihatdan erkin, ifodali,
emotsional bo‘lib, unda stilistik, grammatik, fonetik nuqsonlar uchramasligi lozim.
Ayrim o‘quvchilar tez gapirishga, boshqalari sekin gapirishga moyil bo‘ladilar.
Biroq o‘quvchilarning o‘zlashtirishlari uchun o‘rtacha, jonli nutq yaxshi natija
berishini esdan chiqarmaslik lozim. Shoshqaloqlik materialni o‘zlashtirishga
halaqit beradi va bolalarni tez charchatib qo‘yadi. Haddan tashqari sekin nutq
lanjlik va zerikishga sabab bo‘ladi. Haddan tashqari keskin va baqiroq nutq
o‘quvchilarning asabini buzadi, tez toliqtirib qo‘yadi. O‘qituvchining zaif ovozi
yomon eshitiladi. Nihoyatda ko‘p takrorlanadigan bir xildagi imo-ishoralar va
harakatlar kishining g‘ashini keltiradi.
