boshqa qatlamlarda qandaydir o‘zgartirishlarni amalga oshirishning zaruratisiz
qatlam ichidagi modullarni o‘zgartirish mumkin (agar bu ichki o‘zgartirishlarda
qatlamlararo interfeys qandayligicha qolsa).
11.3. Bir necha kompyuterlarni ulashdagi muammolar, paket va
kanallarni kommutatsiyalash.
Tarmoq vositalari ikki pog‘onaga: tarmoq xizmatlariga (mijoz va server
qismi) va operatsion tizimlarning transport vositalariga bo‘lingan edi. Tarmoq
xizmatlari kompyuter foydalanuvchilariga fayllarga ruxsat etish, pochta xabarlarini
almashtirish, tarmoqning ajratilgan printerlariga ruxsat etish kabi servislarni havola
etadi. Tarmoq serverlari va mijozlar o‘zaro ishlay olishi uchun tarmoq transport
vositalari bo‘lishi zarur.
Operatsion tizimlarning
tarmoq transport vositalari tarmoq orqali
kompyuterlar o‘rtasida xabarlarni uzatadi. Rivojlangan
zamonaviy tarmoqlar,
qoidaga ko‘ra, kichik tarmoqlardan tashkil topadi. Ulardan har biri har xil turdagi
qurilmalardan tashkil topgan, turli tarmoq texnologiyalarini ishlatadi va turli
topologiyalarga ega bo‘ladi.
Operatsion tizimlarning server va mijoz qismlari OSI modelining yuqori
pog‘onali komponentlar toifasiga kiradi, shuning
uchun modelning pastki
pog‘onalarida ishlaydigan operatsion tizimning transport tarmoq vositalari
ma’lumotlarni uzatishning oddiy va yuqori pog‘onalarini ta’minlashi kerak.
Alohida kompyuter operatsion tizimining transport vositalari kompyuter tarmog‘i
kommunikatsion vositalarning qismi hisoblanadi. Bu kommunikatsion vositalar
kompyuterlardan tashqari, marshrutizatorlar va kommunikatorlar kabi oraliq
bog‘lamalarni o‘z ichiga oladi. Tarmoqning marshrutizatorlari va kommutatorlari
o‘z dasturiy ta’minoti boshqaruvi asosida ishlaydi.
Kompyuterlar operatsion tizimlar va oraliq bog‘lamalarning tarmoq vositalari
tarmoqda foydalanuvchilar va amaliy masalalarning
axborot aloqalarini
ta’minlaydigan yagona dasturiy kommunikatsion tizimni tashkil etadi.
Zamonaviy kompyuter tarmoqlari kompyuter trafigining samarali uzatilishini
ta’minlaydigan paketlar kommutatsiya texnologiyasi asosida ishlaydi. Paketlar
kommutatsiya texnologiyasi, paketlarning tuzilmasi va buferlashtirish, paketlarni
harakatlantirish
usullari, nazorat yig‘indisining vazifasi oldingi bo‘limlarda ko‘rib
chiqilgan. Bundan tashqari, tarmoq bog‘lamalarining o‘zaro ishlash modeli bo‘lgan
OSI modeli ko‘rib chiqilgan. Bu modelga muvofiq tarmoq resurslariga ruxsat
etishni ta’minlaydigan tarmoq xizmatlari, operatsion tizimlarning dasturiy
komponentlari bilan ishlatilishi modelning yuqori pog‘onasiga mos kelishi kerak.
Xabarlarni shakllantirish, manzillarni o‘zgartirish va yo‘nalishni
aniqlash
vazifalarini bajaradigan tarmoq operatsion tizimlarning transport vositalari OSI
modelining pastki pog‘onalariga joylashadi.
Pastki to‘rtta pog‘onalar protokollari (kanalli, jismoniy, tarmoq, transport)
transport kichik tizimi deyiladi, chunki ular ixtiyoriy topologiyali va turli
texnologiyalar tarkibli tarmoqlarida xabarlarni uzatish masalasini to‘liq yechadi.
Qolgan uchta yuqori pog‘onalar (amaliy, taqdimot, seans) transport kichik tizimidan
foydalanib amaliy servislarni taqdim etish masalasini yechadi.
Tarmoqning ikki kompyuterlari o‘zaro ishlashgandagi holati uchun
tarmoq
