uning uchun tegishli statikaviy yuk ko’taruvchanlik koeffisienti S
o
va dinamikaviy yuk
ko’taruvchanlik koeffisienti
S hamda boshqa o’lchamlar aniqlanadi.
2. Mavjud tavsiyalarga ko’ra
К
b
va
К
T
koeffisientlar tanlanadi.
3.
F
a
/C
0
nisbati aniqlanib, tegishli jadvaldan
topilgan qiymatga mos e koeffisient
belgilanadi. So’ngra
F
a
/VF
T
nisbat topilib
F
a
/VF
T
< e yoki
F
a
/VF
T
> e ekanligi aniqlanadi va
shunga qarab jadvaldan (yoki shunga o’xshash boshqa jadvallardan)
X hamda
Y koeffisientlar
topiladi.
4. Topilganlardan foydalanib, (15.8) tenglamaga binoan ekvivalent nagruzka qiymati
aniqlanadi.
5. Aniqlangan
S,
R hamda berilgan
p qiymatidan foydalanib (15.7)
formula asosida
avval
L=(C/P)
p
, so’ngra
L'
h
=10
6
∙
L/60
n aniqlanadi va
L'
h
> L
h
shartining bajarilishi tekshiriladi.
Agar bu shart bajarilmasa, tanlangan podshipnik turining og’irroq seriyasi yoki boshqa
tipdagi podshipnik olinib talab qilingan shartning bajarilishiga erishiladi.
Ba’zi radial podshipniklar o’q bo’ylab ta’sir etuvchi ma’lum miqdor nagruzkani ham qabul
qila oladi. Bunday hollarda
F
a
ning hisobiy qiymati valdagi o’q bo’ylab yo’nalgan kuchga teng
bo’ladi.
15.4-rasm. Radial-tirak podshipnikda o’q bo’ylab yo’nalgan kuchni aniqlashga doir sxema.
Radial–tirak podshipniklar uchun F
a
ning qiymati podshipnikka radial yo’nalishda ta’sir
etadigan F
r
kuchdan o’q yo’nalishida hosil bo’ladigan tashkil etuvchi kuchning qiymati e’tiborga
olingani holda aniqlanadi (15.4-rasm). O’q
bo’ylab yo’nalgan nagruzka S ning yunalishini
musbat yo’nalish
deb olib, quyidagini yozish mumkin:
F
a
=
S +( S
1
–
S
2
) (15.12)
bu yerda
S
1
=F
r1
tgα – o’ng tomondagi podshipnikda radial
F
rl
kuchning ta’siridan o’q bo’ylab
yo’nalgan
tashkil etuvchi kuch; odatda sharikli radial tirak podshipniklar uchun o’q bo’ylab
yo’nalgan tashkil etuvchi kuch
S
1
= eF
rl
; konussimon rolikli podshipniklar uchun esa
S
1
= 0,83
eF
rl
;
S
2
= F
r2
∙tgα – chap tomondagi podshipnikda radial
F
r2
kuchning ta’siridan
o’q, bo’ylab yo’nalgan tashkil etuvchi kuch; α – kontakt burchagi (15.4-rasm), bu burchak
katalogdan olinadi. Agar ikki tomondagi podshipnik bir xil bo’lsa,
S
1
=
S
2
va
F
a
= S bo’ladi.
Agar (2.12) ifoda asosida topilgan
F
a
ning qiymati musbat bo’lsa, uning qiymati faqat ikkinchi
(II) podshipnik uchun
S topilayotganda hisobga olinadi, agar
F
a
ning qiymati manfiy chiqsa,
faqat birinchi (I) podshipnik uchungina hisobga qilinishi kerak ko’pincha, amaliy hisoblarda
S
1
–
S
2
< 0 bo’lsa,
F
a
–
S deb qabul qilinadi.
Podshipniklar tanlashda aylanishlar chastotasining podshipnik
uchun ruxsat etilgan
qiymatidan katta bo’lmasligini ta’minlashga ham ahamiyat berish kerak, chunki haqiqiy
aylanishlar chastotasi podshipnik uchun ruxsat etilgan aylanishlar chastotasidan katta bo’lsa,
podshipnik mo’ljaldagidan tez ishdan chiqadi, ya’ni uning chidamliligi etarli bo’lmaydi.
Yengil seriyali podshipniklar uchun aylaiishlar chastotasining ruxsat etilgan eng katta
qiymati quyidagicha topilishi mumkin:
max
L
n
d
bu yerda
d – valning diametri, mm
L ning eksperimental usul bilan aniqlangan qiymatlari standart jadvallarda keltirilgan.
n
max
–o’rtacha seriyali podshipniklarda yengil seriyali podshipniklardagiga qaraganda 20%,
og’ir seriyali podshipniklarda esa 50% kamayadi.
Podshipnik o’rnatilgan uzelning tuzilishi, podshipniklarni moylash kabi masalalar kursaviy
loyiha ishini bajarishda batafsil o’rganiladi.
