Zax qochirish maydonlari loyihasini asoslash uchun gidrogeologik va injener-
geologik qidiruv ishlari jarayonida quyidagilar o‘rganib chiqiladi:
a)
geomorfologik sharoit; daryo vodiysining tuzilishi,
terrasalari va relef
maydonining botqoqlanishga bo‘lgan ta’siri;
b) hududning geologik tuzilishi, tog‘ jinslarining litologik tarkibi, ularning lokal
va regional suv o‘tkazmas qatlamgacha bo‘lgan chuqurlikda tarqalishi va yotish
sharoiti;
c) suvli gorizontlarning yotish
chuqurligi va tarqalishi, ularning o‘zaro va yer
usti suvlari bilan gidravlik bog‘lanishi, sizot
suvlarining rejimi va balansi, sizot va
yer usti suvlarining kimyoviy tarkibi va uni zovurlarning kimyoviy kolmatatsiyasiga
bo‘lgan
ta’siri,
massivning
geofiltratsion
sxemasi
va
gidrogeologik
ko‘rsatkichlarining qiymatlari;
d) fizik-geologik jarayonlarning tarqalishi va tavsifi;
e) gruntlarning fizik-mexanik xossalari;
f) loyiha tuzilayotgan ob’ektga o‘xshash sharoitda ekspluatatsiya qilinayotgan
meliorativ tizimlarning ishlashi to‘g‘risidagi ma’lumotlar
va ularning atrofidagi
maydonlarning gidrogeologik sharoitiga bo‘lgan ta’siri.
Sug‘orish massivida zax qochirish tadbirlarining loyihasi uchun bu yerda ham
1:50000 masshtabda kompleks injener-geologik s’yomka o‘tkaziladi.
Agar zaxi qochiriladigan hududda zovurlarning ishini og‘irlashtiradigan
bosimli yer osti suvlari mavjud bo‘lsa, qo‘shimcha qidiruv ishlari o‘tkazilib, sizot
suvlarining bosimli suvlar hisobiga ozuqalanishi o‘rganiladi.
S’yomka o‘tkazish maydonining kattaligi zax qochirish maydonlari ixcham
joylashganda (yonma-yon joylashganda) loyiha qilinayotgan
massivga nisbatan
2,5 barobarga katta bo‘lishi mumkin. Faqat s’yomka o‘tkaziladigan maydon
chegaralari, gidrolinamik chegaralar bilan mos bo‘lishi lozim.
Burg‘ilash quduqlari maydonda bir tekis yoki ma’lum bir yo‘nalish bo‘yicha
joylashtirilishi va har bir relef elementida, (yonbag‘ir, terrasa, suv ayirg‘ichda va
boshqalar) joylashtirilgan bo‘lishi kerak.
Yo‘nalishlar oralig‘idagi masofa 1-2
kilometrdan ortmasligi, quduqlar
orasidagi masofa esa yerlarning relefi va litologik tuzilishining o‘zgaruvchanligiga
bog‘liq ravishda 0,3-0,8 kilometrda joylashtirilishi kerak. Burg‘ilash
quduqlarining chuqurligi o‘rtacha 15 metrdan
ortmasligi va quduqlarning
uchdan bir qismi tarxda keng tarqalgan birinchi suv o‘tkazmas qatlamgacha
qazilishi lozim. Ayrim quduqlar agar ehtiyoj tug‘ilsa,
sizot suvlari bilan bosimli
suvlar orasidagi bog‘liqlikni aniqlash uchun katta chuqurlikkacha qazilishi
mumkin.