2.3-laboratoriya ishi
Kiritish yo'li bilan quruq moddalar miqdorini aniqlash uslubi.
toza va quruq byuksini yoki chinni idishga 12g qizdirilgan
qumsolib tayoqcha
o'zgarmas og'irligacha qizdiriladi. Eksikatorda sovutilib anolitik tarozida 0.001 ga
aniqlikda tortiladi qum bilan quritilgan byukisga analitik tarozida 5-6 g tekshirsh uchun
olingan mahsulot tartib namunani qum bilan aralashtirib byuks tubiga bir xil da tarqatib
qo'yiladi Qopqoqni byuks yoniga qo'yiladi, songra qurutuvchi shkafiga qoyib 88-100
0 C da 4 soat davomida quritiladi. Byuksni og'zini qopqoq bilan yopib eksitatorda 20-
30 min sovutib 0.001g aniqaniqlikda tortiladi va jadvalga yoziladiva hissoblash
ishlarini yuqorida berilgan formulalar asosida olib boriladi.
Quruq moddalar miqdorini rekrafmetrdan aniqlash. Uslubni mohiyati
refraktometrni sindirish ko'rsatkichiga qarab, quruqmoddalar miqdorini aniqlashdir.
Agarda konserva mahsulotlaridagi quruq moddalarmiqdorini refroktometr bilan
aniqlashga maxsus ko'rsatma bolsa qo'laniladi.
Refraktometrni tayyorlash
Refraktometrda ko'rish maydoni aniq qilib olsh uchun to'gri
burchakli prizma
yorug'liknuri tushadigan tomonga yuboriladi.Tushayotgan yorug'lik nurlari prizma
yuzasidan oynani ma'lum hissoblashdan qaytadi. Refraktometrni nuqtasini o'natib olish
uchun shisha tayoqcha bilan suv tomiziladi bunda prizmani temperaturasi 20 C ga
ushlab turib oq okulyar orqali punktir chiziqli bir biriga tushishi ko'rib olinadi Yoki
doira markazi 0 dan0.2 gacha to'gri kelsa maxsus kalit orqali 0 ga
keltiriladi.Kompensatorni yonaltirish yoli bilan qurish maydoning yorug' va
qorong'ulik chegarasini aniq ajratib olinadi. pastki plizma yuzasinimarkaziy qismiga
shisha tayoqcha bilan tekshirilayotgan suyuqlikdan 1
tomchi tomiziladi plizmani
yuqori qisminitekshirib olib uni pastki qismi bilan jips qo'yiladi. Agar tekshirilayotgan
mahsulotni tarkibiqattiqroq bo'lsa u holda 2 qavat tahlangan dokaga orab chiqish yo'li
bilan 2 3tomchi shirasi olinadi va shirasi 1 tomchisini plizmaga tomiziladi. Plizma
yuqori qismini tushirib uni harakatlantirib pastki qismi bilan jipa holatiga olib kelinadi.
Plizmani mahkam qotirgandan so'ng okulyar orqali jiltirib korish maydonini
yoruq va qorong'u chegarasini aniq topib olinadi. Bu chegarani
shunday topingki u
punktr chizig'ini ustiga tushsin Shundan so'ng shkalani quruq moddalarning foiz
miqdori topiladi.Refraktometrni ko'rsatishini aniqlayotganda tajriba o'tkazilayotganda
haroratni bilib olish kerak chunki shkalani korsatish 200
0
C dan haqiqiy bo'ladi. Agar
aniqlash boshqa haroratda otkazilgan bo'lsa koeffitsientini kiritiladi.Qora rangli
mahsulotlarning tekshirilayotganda ulardan refraktometr plizmasiga solish unng suyuq
qismini ajratib olish qiyin bunda quyidagicha qilinadi chinni kosalarga tekshirilayotgan
mahsulotdan texnik tarozi yordamida 5 10 g olinadi aniqlik 0.01 g namunaga 1 xil
miqdorda distirlangan suv quyiladi.Aralashmanitez ikki qavat qilib qo'yilgan dokaga
solinadi, siqibolingan suyuqlikdan ikki tomchirefraktometr plizmasiga tomizladi va
ko'rsatkichi aniqlanadi.
Parallel olib borilgan tajribalar natijasining hatosi 0.2 %
dan oshmasligi
kerak.Tajribaning so'ng natijasi deb ikki parallel olib berilgan tajribaning natijalarini
arifmetik qiymatini0.001% aniqlikda hissoblanganligiga aytiladi quruq moddalar foiz
miqdorini refraktometr uchun 10 30 gacha berilgan ma'lumot jadvaldan hissoblanadi.
Umumiy
ovqatlanish
korxonalari
uchun
tayyorlangan
go'shtli
yarimfabrikatlarining umumiy kislotaliligi va pH ko'rsatkichini aniqlashda
notensiometrdan foydalanish. Buning uchun 2503 sm li uchli kolbaga orqali 24 g
mahsulot namunasi yuvibotkaziladi. So'ngra kolbani yarimhajmgacha 80- 850C gacha
haroratli suv quyiladi va yaxshilab aralashtirib 30min davomida ushlab turiladi va
tugatiladi.
Sovutilgan so'ng kolbani belgisigacha suv quyiladi kolba og'zini
probka bilan
yopib aralashtirib filtr qog'ozdano'tkazildi.
Agar mahsulot suyak bo’lsa 50g namunani 250 sm 3 li kolbaga solinadi va kolbani
o’lchov
chizigigacha
suv
quyiladi
hamda
filtirlanadi.
P
H
metr
ko’rsatkichinito’griligini buffer eritmasida tekshirib oling. Kimyoviy stakanda 25- 100
sm3 gacha filtirdan pietka orqali quying. Filtiratni shunday miqdorini olingki titirlash
uchun 10-25 3 natriy gidrooksid eritmasi sarflanadi. Filtiratni uzluksiz aralashtirib
natriy gidrooksid bilan avvalo pH 6 gacha tez litirlanadi.so’ngra 1 sekinroq pH 7 ni va
4 tomchi natriygidrooksid eritmasining quyib titrashini tugatiladi Bunda pH 8.1 ga
yetkaziladigan
modda
natriy
gidrooksid
eritmasini
miqdorini
filtirlash.ko’rsatkichlarini interpoliyasiga qilish yo’li topiladi. Umumiy kislotalik
ifodalab keraklikislotasigab hissoblab valenti G mol qoyiladi olma kislotasi 67.0 bino
kislotasi 75 limon kislotasi 64 sirka kislotasi 60 shevel kislotasi 45 sut kislotasi 90
Xissoblash quyidagi formulalar asosida
amalgam oshiriladi
X =b1 * C *M*250 *01/m *B2%
Ikki parralel o'tkazilgan tajribalari natijalarini o'rtacha arifmetik qiymati hatosi
5% dan oshmaganda so'nggi natija sifatida qabul qilinadi.
Vizual uslub - uslubining mohiyati shundan iboratki,tekshirilayotgan
eritma
natriygidrooksideriitmasi bilan indikator ishtirokida titirlanadi. Konussimon kolbaga
pipetka yordamida 25 dan 30 sm3 gacha filtiratni olinadi. Filtiratning shunday miqdori
olinadiki titirlash uchun 10 20 sm2 natriy gidrooksid eritmasi sariflansin.
Kolbadagi filtiratga 3 tomchi fenof tolen eritmasi qo'shib natriygidrooksid bilan
birday chayqatib turgan holda 30 soniya davomida yo'qolmaydigan binafsha rang
qolguncha titirlanadi.
Xissoblash quyidagi formulalar asosida
hissobga olinadi
X =b1*250 *3*100% B2*m5
