86
KIRISH
Beton to‘ldiruvchilari texnologiyasi fani mayda va yirik to‘ldiruvchilar, beton
to‘ldiruvchilarning turlari, klassifikatsiyasi, shuningdek beton to‘ldiruvchilar
texnologiyasi va beton to‘ldiruvchilar asosida yengil betonlar tayorlash bo‘yicha
talabalarga nazariy-amaliy bilimlarni o‘rgatishdan iborat.
Respublikamizda temirbeton konstruksiyalarini g‘ovak to‘ldiruvchilar
asosidagi yengil betonlardan tayѐrlash talab qilinadi. Toshkent arxitektura qurilish
instituti professori L.M.Botvina va uning shogirdlari tomonidan Respublika xom
ashyo bazasi asosida sun'iy g‘ovak to‘ldiruvchilar (keramporit, barxan qumlari
asosida olinadigan yengil to‘ldiruvchilar, kamporit, karboporit va boshqalar)ni
ishlab chiqarish texnologiyalari ishlab chiqilgan. Bu sun'iy g‘ovak to‘ldiruvchilarni
ishlab chiqarish va ulardan samarali beton va konstruksiyalarini olish dolzarb
vazifadir. Bular ma'lum miqdorda binolarni yengillashtirish masalalarini hal qiladi.
Konstruksiyalarini yengillashtirish armatura va sement miqdorini tejashga,
konstruksiyalarni ko‘ndalang kesimini kamayishiga va ularning oralig‘ini
uzaytirishga olib keladi[2].
Beton to‘ldiruvchilarini ishlab chiqarishni rivojlantirishda asosiy yo‘llanmalar
qo‘yidagilar bo‘lishi kerak: to‘ldiruvchilar sifat darajasi va samarasini oshirish;
ishlab chiqarishda mehnat sarfini kamaytirish, yuqori sifatli to‘ldiruvchilarni
ko‘plab ishlab chiqarishni tashkil etish, beton to‘ldiruvchilarini ishlab chiqarish
texnologiyasini tubdan yaxshilash uchun eng zamonaviy texnologik jaraѐnlarni
keng ko‘lamda tadbiq qilish; yuqori unumdor avtomatik uskunalarni ishlatish;
to‘ldiruvchilar hossalarini aniqlashda xom ashyo mahsulotlarning sifatini
boshqarish va nazorat sistemasini eng sifatlisini qo‘llash; hisoblash texnikasidan
keng foydalanish; chiqindiga chiqarmaydigan va resurslarni tejash texnologiyasini
qo‘llash; sanoat chiqindilari va ikkilamchi mahsulotlarni keng ko‘lamda qo‘llash;
ishchi, energiya va material resurslarini tejamkorligini oshirish maqsadida ishlab
chiqarish rezervlaridan foydalanish darkor.
