3- AMALIY MASHG’ULOT: BETON TO’LDIRUVCHILARINING XOSSALARI Beton to’ldiruvchilari asosiy qurilish materiallari hisoblanadi. Ularni ishlab
chiqarish kun sayin o’sib bormoqda. Kapital va umuman qurilishdagi asosiy
masala, bu to’ldiruvchilarni ishlab chiqarish va qo’llashni takomillashtirish,
sifatini yaxshilash hamda ilmiy-texnik yutuqlarni qurilishda qo’llash.
Beton deb bog’lovchi moddalar, suv, mayda va yirik to’ldiruvchilarning
ma’lum proporsional miqdorlarda olingan qorishmani yaxshilab aralashtirish,
zichlashtirish va qotishi natijasida olingan sun’iy tosh materialiga aytiladi.
Sement va to’ldiruvchi orasida kimyoviy ta’sirlashuv yuzaga kelmaydi
(avtoklav ishlov berish orqali olinadigan silikat betonlardan boshqa). Shuning
uchun to’ldiruvchilarni inert ashyolar deb ataydilar. Biroq, ular beton xususiyati va
tarkibiga ta’sir qiladi va bu ta’sirni beton tarkibini loyihalashda hisobga olish
taqazo etiladi.
To’ldiruvchi sifatida asosan maxalliy tog’ jinslari va ishlab chiqarish
chiqindilari
(shlaklar
va
boshqalar)dan
foydalaniladi.
Bunday
arzon
to’ldiruvchilardan foydalanish betonning narxini arzonlashtiradi, chunki
to’ldiruvchi betonning 85-90% ni, sement esa 10-15% hajmini tashkil etadi.
Keyingi yillarda qurilishda g’ovak sun’iy to’ldiruvchilardan tayyorlangan yengil
beton keng ko’lamda qo’llanilmoqda. G’ovakli to’ldiruvchilar beton zichligini
pasaytiradi, bu esa uning issiqlikni tutib qolish xususiyatini yaxshilaydi.
Kichik guruhlar uchun topshiriqlar: 1-guruh uchun topshiriq
90
Sanoat chiqindilari asosidagi to’ldirgichlarning turlari va ularning
xususiyatlari. Metallurgiya shlakining kimyoviy tarkibi. Granullangan shlak ishlab
chiqarish texnololgiyasi.
