125
• Har kim undan yordam so‘ralganda albatta yordam berishi kerak. ? Har
kim guruh ishi natijasini baholashda ishtirok etishi shart.
Kichik guruhlar uchun topshiriqlar:
1-guruh uchun topshiriq
Keramzit qumi ishlab chiqarish texnologiyasi va sxemasini izohlab bering.
Keramzit qumi ishlab chiqarishda ishlatiladigan
qaynovchi qatlam pechining
ishlash prinsipini tushuntiring. Keramzit qumiga qo‘yiladigan texnik talablar.
2-guruh uchun topshiriq
Keramzit ishlab chiqarish texnologiyasi va sxemasini keltiring. Keramzit
ishlab chiqarishda ishlatiladigan bir barabanli, ikki barabanli aylanma pechlarning
ishlash prinsipini tushuntiring. Keramzit to‘liruvchisiga qo‘yiladigan
texnik
talablar.
3-guruh uchun topshiriq
Keramzit xomashyosining yaroqliligini aniqlash uchun uchta talabni keltiring.
Keramzit ishlab chiqarishda qanday sovitish va navlarga ajratish qurilmasi
ishlatiladi. Keramzit shag‘ali va qumi qanday soxalarda ishlatiladi.
Keramzit ishlab chiqarish
Keramzit ishlab chiqarishda u yoki bu gil xom ashyosining yaroqli ekanligi
xomashyo xususiyatlarini maxsus tekshirish orqali belgilanadi.
Gil xom ashyosiga quyidagi asosiy talablar qo‘yiladi:
Birinchi talab, bu gilning kuydirishda ko‘pchishidir. Gilning ko‘pchishi-
ko‘pchish koeffitsienti bilan xarakterlanadi va quyidagi formula bilan ifodalanadi:
c
k
b
V
V
R
, (27)
bu yerda: V
k
– ko‘pchigan keramzit granulalarining hajmi;
V
c
– pishirishdan oldingi xom granulalarning hajmi.
Ko‘pchish koeffitsientini boshqa formula bilan ham ifodalash mumkin:
)
100
1
(
п
к
с
b
П
R
, (28)
bu yerda:
ρ
s
– quruq xom granulaning zichligi;
ρ
k
– ko‘pchigan keramzit granulasining zichligi;
P
p
- quruq xom granulaning pishirishdagi massa bo‘yicha yo‘qotishi,%
Keramzit ishlab chiqarishda gil xomashyosining ko‘pchish koeffitsienti 2
dan kam bo‘lmasligi (3-4 bo‘lsa yaxshi) kerak.
Gil
xomashyosiga
qo‘yiladigan
ikkinchi talab,
bu uning oson
eruvchanligidir, ya'ni xomashyoni kuydirish 1250
0
C dan oshmasligi kerak, aks
holda gil tarkibidagi gazlar erkin chiqib ketadi va natijada xom gil granulasi
ko‘pchimaydi.
Gil xomashyosiga qo‘yiladigan
uchinchi talab, bu kerakli ko‘pchish intervali
hisoblanadi. Bu pishirish
harorati chegarasi bilan, ko‘pchish boshlanishi harorati
orasidagi farq hisoblanadi. Ko‘pchish harorati deb, zichligi 0,95 g/sm
3
ga teng
126
keramzit granulalarining hosil bo‘lish haroratiga aytiladi.
Pishirish harorati
chegarasi esa keramzit granulasi yuzasining erigan suyuq qatlam bilan qoplanishi
harorati tushuniladi.
Keramzit shag‘alini ishlab chiqarishda haroratning keskin ko‘tarilib
ketishiga yo‘l qo‘ymaslik kerak, aks holda granulalar yuzasi erib bir-biri bilan
yelimlanib qoladi. Bu esa keramzit shag‘alining chiqishini kamaytiradi va ba'zan
pechni ishdan chiqaradi. Keramzit shag‘alini ishlab
chiqarishda haroratni
belgilangan optimal darajadan pasayib ketishiga yo‘l qo‘ymaslik kerak, aks holda
ko‘pchish koeffitsienti kamayadi va mahsulot kam ishlab chiqariladi. Ishlab
chiqarishda xomashyoning ko‘pchish intervali 50
0
C dan kam bo‘lmasligi kerak.
Bu xususiyatlarga barcha gil jinslari ega bo‘lmaydi. Gil xomashyosining
xususiyatlarini yaxshilash uchun unga 1%
gacha mazut, solyarka moyi yoki
boshqa organik moddalar qo‘shiladi. Gil granulalarining ko‘pchish harorati
intervalini uzaytirish uchun gil granulalari sirtiga olovga bardoshli gil kukuni yoki
maydalangan
kvars
qumlari
purkaladi.
Keramzit
ishlab
chiqarishda
qo‘shimchalarni qo‘llashda xomashyo mahsulotning ko‘pchish koeffitsientini 2-3
barobar
oshiradi, mahsuldorlik ham oshadi, tan narxi esa pasayadi.
