|
2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligiBog'liq 1.Osimlikshunoslik darslik individual loyiha 1, ma\'naviyatshunoslik fanidan mustaqil ishi, 24,25-20 ТМО, Bo\'sh o`zlashtiruvchi4.8. KO„P YILLIK QO„NG„IRBOSH O„TLAR
Ko„p yillik g„allasimon o„tlar qo„ng„irboshlar Poaceae oilasiga kiradi. Yer
yuzida qo„ng„irbosh o„tlar har xil maqsadda: to„yimli ozuqa yetishtirish, yaylov
barpo etish, tuproq va suv eroziyasini to„xtatish, shaharlarda ko„kalamzorlar
yaratish uchun ekiladi.
O„zbekistonda qo„ng„irbosh o„tlar ko„p tarqalgan, ammo kam ekiladi.
Buning asosiy sabalaridan biri urug„likni yaxshi yo„lga qo„yilmaganligi.
Sug„oriladigan yerlarda qo„ng„irbosh o„tlar bedaga, qizil sebargaga qo„shib
yoki sof holda ekiladi. Dehqonchilikda ekiladigan qo„ng„irbosh o„tlarning
hammasi biologik azotni o„zlashtirmaydi, shuning uchun hosildorlik tuproq
tarkibidagi azot miqdoriga bog„liq bo„ladi. Muqobil sharoitda qo„ng„irbosh o„tlar
bir yerda 5-10 yil yaxshi hosil berishi mumkin.
Qo„ng„irbosh o„tlar yaxshi tuplanadi, ayniqsa g„ovak tupli turlari. O„tlarning
ikkinchi o„rimidagi hosil tuplanish jarayonida hosil bo„lgan poyalar evaziga
olinadi.
Qo„ng„irboshli o„tlarning ildizi popuk ildiz bo„lib har bir yangi poya o„z
ildiziga ega bo„ladi. Boshoqlanish davriga yetganda ildizning quruq vazni poya va
bargning 80-90% ni tashkil qiladi.
Ko„kat miqdorini eng tez ko„payadigan davri nay o„rash davridan
boshoqlanish (ro„vaklanish) davrigacha. Bu davrdan oldin o„rilsa hosil kam bo„ladi
kech o„rilsa sifati pasayadi.
Oq so„xta. Dactylis glomerata L.- siyrak tupli qo„ng„irbosh o„t. Yaylovda 10
yil o„sadi. Pichan tarkibida 0,54 ozuqa birligi va 0,043 kg oqsil bo„ladi. Ko„kati
tarkibida tuplanish davrida 1 kilogrammida 0,20 ozuqa birligi va 4,2 g oqsil, 1-4
mg karotin bo„ladi. Pichan va yaylov o„ti hamma chorva mollari tomonidan yaxshi
yyeyiladi. Bahorda erta o„sadi va sersuvli ozuqa beradi. O„rimlardan keyin yaxshi
o„sib chiqadi, yaylovlatishga chidamli. Yaylov, pichanzor barpo etishda qo„llanadi.
Ko„kat hosili 500 s, pichan 150 s. Poyasining balandligi 1,1-5 m, tup hosil qiladi.
Ildizi popuk ildiz, tuproqqa 1 m. gacha kirib boradi. Poyasi somonpoya, ingichka,
tik o„sadi, yashil, sarg„ich-yashil rangli bo„ladi. Barg vazni poyaga nisbatan 2
258
marotaba ortiq bo„ladi. Gulto„plami-zichlangan ro„vak, mevasi-qobiqli doncha,
uch qirrali, tusi kul rang, mingtasining vazni 1-1,5 g.
|
| |
