2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

Download 7.59 Mb. Pdf ko'rish
bet	188/286
Sana	28.02.2023
Hajmi	7.59 Mb.
	#43838

1 ... 184 185 186 187 188 189 190 191 ... 286

Bog'liq
1.Osimlikshunoslik darslik
individual loyiha 1, ma\'naviyatshunoslik fanidan mustaqil ishi, 24,25-20 ТМО, Bo\'sh o`zlashtiruvchi

5.1. KARTOSHKA

Ahamiyati. Kartoshka muhim oziq-ovqat, oziqbop texnik o„simlik bo„lib,
o„simlikshunoslikda etishtiriladigan barcha mahsulotlar qatorida eng muhim
o„rinlardan birini egallaydi. Kartoshka oziq-ovqat sanoatida katta ahamiyatiga ega.
Shuning uchun u don mahsulotlaridan so„ng ikkinchi o„rinda turadi. Shu bilan
birga chorva mollariga kartoshka tuganaklari xomligicha, siloslangan yoki
bug„langan, palagi esa yangiligicha va siloslangan holda beriladi. Bundan tashqari,
kartoshka tuganagi qayta ishlangan vaqtida chiqadigan chiqindi (barda, turpi) ham
mollarga beriladi.
Kartoshka tuganagini oziq-ovqatda ko„p ishlatishga sabab - uning tarkibida
inson organizmi yaxshi o„zlashtiradigan uglevodlar, oqsillar asosan, kraxmalning
ko„pligi, C vitamini, mineral tuzlar, temir, kal‟siy va boshqa moddalarning
mavjudligidadir. Xom tuganagi tarkibida C vitamini miqdori 40% mg/ga yetadi.
Kartoshkaning yosh poyasi tarkibida 84% mg/ga suv bo„ladi. Tuganagi
tarkibi 75% suv va 25% quruq moddadan iboratdir. Quruq modda o„z navbatida
1% mineral birikma, 1% kletchatka, 1,2-3,0% oqsil, 0,7% aminokislota, kraxmal
14-22%, qand 0,9% pektin moddalar 0,7%, organik kislotalar-0,2%, yog„ 1% va
boshqa moddalar 1,5% ni tashkil etadi.
Tuganak tarkibida vitaminlardan: PP (0,57 mg,) B
1
(0,11 mg), B
2
(0,06 mg),
B
6
(0,22 mg) mavjud bo„lib, C vitaminining esa eng ko„p miqdori 12 mg ni tashkil
etadi va ayrim xollarda uning miqdori 40 mg ga yetadi. Yetilmagan yosh
tuganaklar bu vitaminga juda boydir.

269
Kartoshka ko„kimtir rangga ega bo„lgan tuganaklarida zaharli modda
glyukoalkaloid, solanin (1-20 mg%) moddasi hosil bo„ladi. Bu zaharli modda
ta‟siri uni pishirish vaqtida qisman yo„qotiladi.
Kartoshka - texnik ekin hisoblanadi. Uni 1 tonna tuganagidan 112 litr spirt,
55 kg uglekislota, 0,39 litr sivush moyi, 1500 litr barda yoki 170 kg kraxmal, 80 kg
glyukoza va boshqa mahsulotlar olinadi.
Kartoshka tuganagidan olinadigan spirt sifati jihatidan ancha yuqori turadi.
Shuning uchun u farmatsevtika, atir-upa hamda aroq ishlab chiqarish sanoatida
keng foydalaniladi. Undagi kraxmaldan konditer, mato to„qish va kolbasa ishlab
chiqarishda ham foydalaniladi.
Respublikamiz miqyosida kartoshka, asosan oziq-ovqat maqsadida
yetishtiriladi. Yetishtirilgan kartoshkaning 25-30% urug„lik sifatida foydalaniladi.

Download 7.59 Mb.

1 ... 184 185 186 187 188 189 190 191 ... 286

Download 7.59 Mb.

Pdf ko'rish