267
V bob. TUGANAKMEVALILAR
Bu guruhga har xil botanik oila va turlarga
mansub tuganakmeva hosil
qiladigan o„simliklar kiradi.
Tuganakmevalilar tarkibida 65-84% quruq modda bo„ladi.
Quruq
moddaning tarkibida kraxmal, qand, inulin mavjud.
45-jadval
Tuganakmevali ekinlarning kimyoviy tarkibi, (%)
Moddalar
Ekinlar
kartoshka
batat
maniok
taro
yer noki
Uglevod
23,7
26,1
17-32
30-35
17,9
Oqsil
2,0
1,8
0,9-2,3
2-3
2,3
Yog„
0,18
0,7
0,1-0,7
0,2-0,5
0,20
Tuganakmevalilar
oziq-ovqatda, yem-xashak
va texnikada xom ashyo
sifatida ishlatiladi. Tuganakmevalar yer osti poyalarida yoki ildizlarda 5-20 sm
chuqurlikda rivojlanadi. Tuganakmevalilar qator orasiga ishlov beriladigan ekinlar
bo„lganligi uchun almashlab ekishda ahamiyati katta.
Yer yuzida tuganakmevali o„simliklardan quyidagilar ekiladi:
-Kartoshka-
Solanum tuberosum L.-oilasi –
Solanaceae.
-Batat-
Ipomaea batatus Lam-oilasi –
Asteraceae.
-Maniok-
Manihot esculenta Gr-oilasi –
Euphorbiaceae.
-Yams-
Diosoria alata L-oilasi –
Dioscoreaceae.
-Taro-
Colocasia antiquorum-oilasi –
Araceae.
Bu ekinlar har xil oilaga mansub bo„lgani bilan ularning tuganakmevasi bir-
biriga yaqin,
tarkibida quruq modda kam, shuning uchun yaxshi saqlanmaydi.
Tuganakmevali ekinlarni yetishtirish texnologiyasi ham bir-biriga yaqin, hammasi
qator orasiga ishlov beriladigan ekinlar.
268
Yer yuzida tugnakmevali o„simliklar orasida eng ko„p
tarqalgani kartoshka
o„simligi. Tropik va subtropik iqlim sharoitida maniok, taro, batat, yams ko„proq
ekiladi.
Tuganakmevali ekinlardan O„zbekistonda
asosan kartoshka, qisman,
topinambur va batat ekiladi.
