164
11-bob. ENERGIYA
Sharchaning halqadan o‘tmay qolganini qanday izohlaysiz?
Simyog‘ochlardagi elektr o‘tkazuvchi simlar yozda solqa, qishda esa tarang tortilgan
holatda bo‘lishini kuzatganmisiz? Sababini tushuntiring.
Mubina buvisining olchadan murabbo tayyorlaganini kuzat-
di. Buvisining shisha bankani issiq suv bilan yuvganini, so‘ngra
banka ichiga qaynoq murabboni solganini ko‘rdi.
Jismlarning issiqlikdan kengayishini
bilish turmushda
va texnikada juda muhim ahamiyatga ega. Quruv chi-
arxitektorlar, temir yo‘l quruvchilari qurilayotgan inshoot-
larda bu muhim xususiyatni inobatga oladilar. Masalan,
temir yo‘l relslarining uchlari bir-biriga jips qilib ulanmaydi,
ulanish joylarida ozgina kenglik qoldiriladi. Agar shunday
qilinmasa, yozning issiq kunlari da relslar uzayib, bir-biri-
ga qadalib, buklanishga majbur bo‘ladi. Katta ko‘priklarni
qurishda, beton plitalarning ulangan joylarida ham shun-
day ochiq joylar qoldiriladi. Bu ochiq joylarga mashina shi-
nalari tushmasligi uchun maxsus
temir panjaralar yopib
qo‘yiladi. Katta ko‘priklar ustidan o‘tganingizda bu cho-
ralarning guvohi bo‘lasiz.
1. Nima sababdan jismlar issiqlikdan kengayadi?
2. Nima sababdan sovuq shisha idishga qaynoq suv quyilganda u sinib ketadi?
Mubina “Buvim nima uchun shisha ban-
kani issiq suv bilan yuvdi?” deb o‘yladi.
Banka sovuq suv bilan yuvilganda qan-
day hodisa yuz berishi mumkin edi?
