|
, № 1 “Pedagogik mahorat” Ilmiy-nazariy va metodik jurnal
Pdf ko'rish
|
| bet | 133/347 | | Sana | 10.01.2024 | | Hajmi | 6,23 Mb. | | #133952 |
Bog'liq pedagogik mahorat 2022 12022, № 1 “Pedagogik mahorat” Ilmiy-nazariy va metodik jurnal
97
deganlar. Ularni (javonmardlarni) Iroqda shotir, Xurosonda sarbador, Magʻridda (Andalusiyada) sukra
deydilar. Ularga tobe joylarda adolat rasmi shunday rivojlanganki, ularning lashkargohlari xonalarida oltin
va kumush tangalar yerga sochilib yotadi va egasi topilmaguncha hech kim bu pullarga tegmaydi” [2, 289].
Javonmardlar oddiy xalq ichidan chiqqan hunarmandlar, sipohiylar, koʻchalarda tomosha koʻrsatuvchi
xalq teatrlari vakillari, pahlavonlar, qiziqchilar toifalarini tashkil etgan. Ular oʻz jamoasi, piri, ta’lim
beruvchi ustozlari, yigʻiladigan joylari boʻlgan. Pirga qoʻl berib, ustoz oldida mardlik belbogʻini bogʻlagan
javonmard bir umr oʻz ahdiga sodiq qolishga, oʻz shaxsiy hayotini jamoa hayoti uchun , birodarlari uchun
fido etgan. Javonmrdlar jamoasiga qabul qilingan yosh yigit (“fatiy” degani ham, javonmard degani ham
yosh, mard yigit ma’nosini beradi) “farzand” deb, uni beliga ahd belbogʻini bogʻlagan ustoz “ota” deb
yuritilgan. Javonmardlar shu zaylda bir-birlarini aka-ukalar, birodarlar hisoblaganlar va birodar birodari
uchun jonini berishga tayyor turgan.
Javonmardlar mazlumlarni zolim shohlar, mahalliy hokimlardan himoya qilish, moddiy yordam
koʻrsatishdan tashqari, uyushib tashqi dushmanlarga qarshi kurashganlar va ular orasidan atoqli
lashkarboshilar, xalq qahramonlari yetishib chiqqan. Abu Muslim, Muqanna, Ya’qub ibn Lays, Mahmud
Tarobiy kabi arab istilochilari va moʻgʻul bosqinchilariga qarshi janglarda boshchilik qilgan qahramonlarni
olimlar javonmardlar vakili deb hisoblaydilar. Ibn Battutaning sarbadorlarni javonmardlardan deb aytishi
ham shuni tasdiqlaydi. Futuvvatning asosini shahar hunarmandlari tashkil qilgan va albatta murid biror kasb
bilan shugʻullanishi shart boʻlgan.
Futuvvat haqida arab va fors tillarida yozilgan kitoblar koʻp, bundan tashqari mashhur pandnomalar
tasavvuf haqidagi risolalarda ham javonmardlarning rasmi-rusumi odobi xususida fikrlar keltiriladi. Husayn
Voiz Koshifiyning “Futuvvatnomai sultoniy” nomli asari bu ilmning aniq qoida-nizomlarini qamrab
olganligi bilan ajralib turadi.
Koshifiy “Futuvvatnomai sultoniy”da javonmardlik ilmi bilan birgalikda ustoz-shogird masalalariga
ham alohida toʻxtalib, “agar muridning odobi nechta, deb soʻrasalar, sakkizta deb aytgil. “Avval shuki, u oʻz
ishiga puxta boʻlishi kerak, pok niyat bilan ish boshlashi darkor. Ikkinchidan, sobit e’tiqod bilan sulukni
boshlasin. Uchinchidan, pirning nazariga tushgach, oʻz halovati va odatlaridan voz kechsin. Toʻrtinchidan,
koʻrishi lozim boʻlmagan barcha narsalardan koʻz yumsin. Beshinchisi, eshitilishi noravo hisoblangan
narsalardan quloqni berkitsin. Oltinchisi, qilinishi man etilganlardan qoʻlini tortsin. Yettinchidan, oʻz
pirining muxoliflari bilan muomala-munosabatda boʻlmasin” [2, 317].
|
| |
