|
, № 1 “Pedagogik mahorat” Ilmiy-nazariy va metodik jurnal Pdf ko'rish
|
bet | 231/347 | Sana | 10.01.2024 | Hajmi | 6,23 Mb. | | #133952 |
Bog'liq pedagogik mahorat 2022 12022, № 1 “Pedagogik mahorat” Ilmiy-nazariy va metodik jurnal
165
uni ta’riflashga, funksional xususiyatlarini chuqurroq oʻrganishga anchagina ijobiy harakat qilingan. Deyarli
hamma mamlakatlarda termin va atamalarni ilmiy, ilmiy-amaliy oʻrganish maqsadida maxsus, jumladan,
tibbiy terminologiya va atamashunoslikni ham, markazlarning faoliyat koʻrsatib kelayotganligi fikrimizning
dalilidir. Tadqiqot natijalarida ta’kidlanishicha termin ham boshqa lisoniy hodisalar kabi turlicha ta’riflanib
tavsiflangan. Bu koʻrsatkich natijalarni kuzatar ekanmiz, ularning koʻpincha ilmiy va didaktik manbalarda
aynan bir xil belgilanganlgini koʻrish mumkin [2, 3, 5].
Nazariy tilshunoslikda ta’kidlanishicha, termin - kognitiv vazifa bajaruvchi birlik. Ushbu vazifani davr
talablari darajasida bajarish terminni notermindan farqlovchi asosiy xususiyatlarni aniqlashni taqozo etadi.
Bu xususiyatlar mazmunan tushunarlilik, bir ma’nolilik, fan (tibbiyotning) va ishlab chiqarishning muayyan
sohasi bilan bogʻliqlik, ma’nodoshlikning boʻlmasligi haqiqatdir.
Koʻplab olib borilgan ilmiy, ilmiy-amaliy tadqiqotlarning natijalariga qaramasdan, ayta olamizki,
termin hamon hammaga birdek manzur boʻlarli darajada ta’riflangan emas. Bu koʻrsatkich terminni soʻz
yoki soʻz birikmasi tarzida tushunish bilan belgilanadi [N.B.ning fikriga koʻra].
Termin mazmunan soʻzdan farq qilmaydi. Ammo terminning mazmuniy ma’lum sohada chegaralari
belgilaydigan denotatsiya maydonining cheklanganligi bilan farqlanadi. Mazmuniy tuzilishning signifikativ
komponenti termin yordamida ifodalanadigan maxsus tushuncha aks ettiriladigan kognitiv-axborot qolipidan
iborat.
Tibbiyotda terminning asosiy vazifasi (lotincha terminus - chegara ) ilmiy tushunchani (bu ham atama
singari ammo faqat rus tilida) real bir ma’noda aniq ifodalab bera olishdir[2]. Termin ham soʻz (cellula -
kletka, costa - pebro, cranium - cherep, sternum - grudina, musculus - mishtsa, vena - vena), ham soʻz
birikmasi tarzida (cerebrum - bolshoy golovnoy mozg, premolaris - maliy korennoy zub, fellea - jolchniy
puzir, urinaria - mochevoy puzir ) boʻla oladi.
Xulosa. Qissadan hissa shuki, har narsani ham turmushda, hayotda va inson faoliyatida oʻz oʻrni
boʻlganidek, tibbiy termin, atama va iboralarning ham oʻqitishda, oʻrgatishda, ta’lim-tarbiyada hamda
oʻrganilgan termin, atamalarni shifokorlik faoliyatida farqlab qoʻllay olishda va yuqorida bayon etilgan
ilmiy-amaliy xulosalarni “Lotin tili va tibbiy atamashunoslik asoslari” fanini amaliy oʻrganish jarayonlarida,
albatta, inobatga olish joiz deb oʻylaymiz.
Oʻrni kelganda haqiqatni aytish joizki, mamlakatimiz tibbiy oliygohlarining birinchi bosqich oʻzbek
guruhlari talabalari uchun chop etilayotgan kasbiy til darsligi va oʻquv qoʻllanmani nomlashda
“atamashunoslik” va “terminologiya” soʻzlarni ishlatishga e’tibor berilsa, ya’ni “Lotin tili va tibbiy
atamashunoslik asoslari” deb, rus guruhlari talabalari uchun “Латинский язык и основы медицинской
терминологии” - nomlansa nur ustiga a’lo nur boʻlar edi.
Adabiyotlar
1. Шерба Л.В. Опит обшей теории лексикографии. -Л., 1974.
2. Гринев С.В. Введение в терминоведение. –М.: “Московский литсей”, 1993.
3. Oʻzbek tilining izohli lugʻati. 1-jild.// A. Madvaliyev tahriri ostida. -T.: “Oʻzbekiston milliy
ensiklopediyasi”, 2006. –b. 73-74.
4. Василева Н.Б. Термин / Лингвистический энтсиклопедический словар. -М.: “Советская
энтсиклопедия”, 1990.
5. Bakayev N.B., Toxirova G.I. Hozirgi zamon fransuz tili leksikologiyasi. -Buxoro, 2007.
6. Bakayev N.B. Lotin tili va tibbiy terminologiya. –Buxoro, 2020.
7. Xoʻjayeva L.U. Lotin tili. –Toshkent: “Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi” Davlat ilmiy nashriyoti,
2005.
|
| |