3- kurs talabasi Nuratdinova Sharofat Ilmiy rahbar: Yerimbetova Parshagul Nukus 2022 Mundarija kirish I bob. Maktabgacha yoshdagi bolalar bilan lug‘at ishini olib borishning mazmuni

Download 43.89 Kb.
bet	8/9
Sana	18.05.2022
Hajmi	43.89 Kb.
	#21394

Bog'liq
Sharofat
Texnika xavfsizligi, ЭСТЕТИКА, Reja Kirish. Bozor iqtisodiyotining mazmuni va unga o’tishning , Insert-metodi (2), 2-laboratoriyalıq jumıs, Spektrofotometr-WPS Office, portal.guldu.uz-Ona tili va adabiyot, Moliyaviy siyosat, 240-242, KT maruza

3–4 yoshli bolalar bilan o‘ynaladigan o‘yin turlari: «Ot o‘yin», «Ko‘z boylagich», «Chori chambar», «Avval akam», «Tayoq irg‘itish», «Quloq cho‘zish», «Chitti gul», «Xolam mehmonga keldi», «Uchdi-uchdi». 4–5 yoshli bolalar bilan o‘ynaladigan o‘yin turlari: «Chir aylanma», «Chillak», «Tortishmachoq», «Lafta», «Dor o‘yin», «Berkinmachoq», «Jami», «Chertan devor gir-gir aylan». Katta yoshdagi bolalar uchun o‘yinlar «Chavandozlar», «Doiraga tort», «Do‘ppi yashirma», «Sapalak», «Besh tosh», «Oq terakmi, ko‘k terak». Bu o‘yinlar orqali bolalarda chaqqonlik, o‘z-o‘zini boshqara olish va o‘ziga ishonch tarbiyalanadi, qat’iyatlilik ko‘nikmalari shakllanadi, fikrlashga o‘rgatilib boriladi, topqirlik qobiliyatlari rivojlanadi, hozirjavob bo‘lishga tayyorlanib boriladi. To'liq ushbu mavzuga bag'ishlangan maxsus darslarda leksik mashqlar (shuningdek, fonetik mashqlar) kamdan-kam hollarda amalga oshiriladi; bunday mashqlar izchil nutqni rivojlantirish darslariga va badiiy adabiyot bilan tanishtirish darslariga kiritilgan14. Masalan, izchil nutqni rivojlantirish bo'yicha u yoki bu dars 20 daqiqaga mo'ljallangan bo'lsa, ularning 2 dan 10 daqiqagacha maxsus leksik mashqlarga sarflanishi mumkin; Yozuvchining lug'atiga izoh berish zarur bo'lganda, badiiy adabiyot bilan tanishish uchun sinflarga leksik mashqlar kiritiladi. Maxsus lug'at mashqlari aniq lingvistik vazifalarga qaratilgan: 1) so'zning umumiy ma'nosini tushunishni rivojlantirish; 2) "butun va uning qismi" munosabatlari haqida tushunchani rivojlantirish; 3) so'zning mavhum ma'nosini tushunishni rivojlantirish; 4) morfologiya sohasida (morfemalarning mavhum ma'nolarini o'zlashtirishda) lingvistik qobiliyatni rivojlantirish; 5) so'zlarning ma'nosini tushunish vositasi sifatida antonimlarni o'zlashtirishga erishish; 6) stilistik qobiliyatni rivojlantirish; 7) assimilyatsiya qilishga intiling majoziy ma'no so'zlar va axloqiy tushunchalar (badiiy adabiyot bilan tanishish orqali). Ko'pincha, leksik mashqlarni o'tkazishda didaktik o'yin texnikasi, xususan, "didaktik" (ya'ni, maxsus jihozlangan) qo'g'irchoqlar bilan o'yinlar qo'llaniladi. "Ajoyib sumka" deb nomlanuvchi didaktik o'yin ham qo'llaniladi (bolalar qo'llarini kichik narsalar bilan to'ldirilgan sumkaga solib, teginish orqali taniydilar va nomlashadi). Lekin, albatta, faqat qo'g'irchoqlar va boshqa o'yinchoqlar yordamida bolalar o'z ona so'zining she'riy mohiyatini "singdira olmaydi". Bolalarni atrof-muhit bilan tanishtirish va tushuntirish kerak leksik ma'no so'zlar shunchaki real ob'ekt, harakat, belgining belgisidir. XULOSA Tadqiqot shuni ko'rsatdiki, tadqiqot 3-4 yoshli bolalarda maktabgacha ta'lim sharoitida o'yinlar va mashqlar orqali so'z boyligini shakllantirish.dolzarb bo'lib, vazifalarni hal qilish jarayonida o'rganish maqsadiga erishildi. Nazariy va amaliy muammolarni hal qilish jarayonida biz o'yinlar va mashqlar yordamida boshlang'ich maktabgacha yoshdagi bolalarning so'z boyligini boyitish mumkin degan xulosaga keldik. Boshlang'ich maktabgacha yoshdagi bolalarning so'z boyligini boyitishga qaratilgan o'yinlar va mashqlarga bag'ishlangan psixologik-pedagogik adabiyotlarni o'rganish va tahlil qilish. Tahlil qilib pedagogik jarayon boshlang'ich maktabgacha yoshdagi bolalarning so'z boyligini boyitish bo'yicha ish olib borilmoqda degan xulosaga keldi, ammo buning uchun amaliy qo'llanma va tavsiyalar mavjud emas. Bu o'rta maktabgacha yoshdagi bolalarning so'z boyligini boyitish uchun material yaratishga sabab bo'ldi. Xalq milliy o‘yinlari orqali bolalarni ma’naviy, aqliy, jismoniy, estetik jihatdan tarbiyalab borish jarayonida bolalarda o‘z Vatanini sevish, uning boyliklari qadriga yetish, buyuk ajdodlarimiz meroslarini hurmat qilish, milliy kuy va qo‘shiqlardan zavqlanish tuyg‘ulari, shuningdek, o‘sib kelayotgan yosh avlodda chidamlilik, sabr-toqatlilik, tezkorlik, ildamlik, botirlik kabi shaxsiy sifatlar shakllanib boradi. Hozirgi paytda maktabgacha katta yoshdagi bolalar nutqini rivojlantirishga yanada yuqori talablar qo‘yilmoqda. Bu talablarga javob berish nutqni rivojlantirishga oid yangi izlanishlarni taqozo etadi. Shunday qilib, pedagogika ilmining hozirgi bosqichida maktabgacha katta yoshdagi bolalar nutqini rivojlantirishga nisbatan qo‘yiladigan talablar bilan ushbu talablar ijrosi o‘rtasida ziddiyatlar namoyon bo‘lmoqda. Download 43.89 Kb.

Download 43.89 Kb.