|
3 (79) 2021 pedagogik mahorat
Pdf ko'rish
|
| bet | 159/344 | | Sana | 07.12.2023 | | Hajmi | 3,37 Mb. | | #113345 |
Bog'liq Pedagogik mahorat 3-son 2021 yilAsosiy qism. Moddiy va ma’naviy madaniyatning oʻzaro aloqasi va oʻzaro ta’siri natijasida aqlan
yetuk, axloqan yaxlit shakllangan shaxs tarkib topadi. Inson biror moddiy boylik yaratar ekan, avvalo, uning
qurilishi, ishlab chiqarish jarayoni va ta’lim-tarbiyaviy natijasini oʻz ongida tasavvur etadi, amaliy
ahamiyatini oldindan koʻra biladi.
Shaxs tashqi olam, voqea va hodisalarni aql, idrok ruhiy holat, ichki kayfiyatlar orqali qabul qilib
olishi jarayonida ma'naviy madaniyat tashkil topadi. Yuksak ma’naviy madaniyatli insonda vatanga
muhabbat, samimiy doʻstlik, insonparvarlik, mehnatsevarlik, mustahkam e’tiqod, iymon, nafosat, axloqiy
madaniyat singari fazilatlar mujassamlashadi. Uning sifat darajasi kishilarning umuminsoniy va milliy
qadriyatlarga xalqning ma’naviy merosiga boʻlgan munosabatlarida namoyon boʻladi. Ma’naviy-axloqiy
madaniyatning negizi hisoblangan umuminsoniy va milliy qadriyatlar shaxsning ijtimoiy tuzumiga
munosabati, turli ma’rifiy-madaniy g‘oyalar, tushunchalar, qarashlar, tasavvurlar tizimining mahsulidir.
Ma’naviy-axloqiy madaniyatning mohiyatini namoyon etuvchi obyekt shaxs hisoblanadi. Shaxs sifatida
shakllanadigan oʻquvchining ma’naviy kamolotida axloqiy madaniyatning ahamiyati benihoya katta.
Bugungi yoshlarda zamonamizning eng mashhur (ijobiy ma’noda) kishilariga oʻxshashlik xohishini
tug‘diradigan ijobiy namunaning tarbiyaviy kuchi oʻquvchilarning (bolalarning) taqlid qilishga moyilligiga
asoslangandir. Yoshlar, koʻpincha, ota-onalariga, ma’lum bir ijobiy yutuqlarga erishgan qarindoshlariga,
oʻqituvchilariga va mashhur qahramonlarga taqlid qiladilar. Turli yoshdagi bolalarga taqlid qilishga moyillik
turlicha boʻladi. Masalan, kichik yoshdagi bolalar ijobiy namunaga ham, salbiy namunaga ham babaravar
taqlid qilaveradi. Buning sababi ularning turmush tajribasining juda kamligi, iroda kuchining nihoyatda
zaifligi, hissiyotlarining aql-idrokidan ustun turishidadir. Ularda tahlil qilish va harakatlarga tanqidiy koʻz
bilan qarab baho berish xislatlari hali shakllanmagan boʻladi. Bolalar ulg‘ayib borgan sari oʻz tevarak-
atrofidagi katta yoshdagi kishilarning xatti-harakatlariga tobora tanqidiy nazar bilan qaraydigan boʻladilar.
Shu yoshdagi bolalar oʻz nuqtayi nazarlaridan taqlid qilishga arzigulik deb bilgan kishilarnigina oʻzlari
uchun namuna deb biladilar va ularga e’tiqod qoʻyadilar.
Oʻquvchilarda tarkib toptiriladigan ma’naviy-axloqiy sifatlar axloqiy ong bilan xatti-harakat oʻrtasida
birlik boʻlishini taqozo qiladi. Buning ma'nosi shuki, haqqoniyligi oʻquvchilarga kunma-kun uqtirib borilgan
axloqiy-ma’naviy tushunchalar ularning xatti-harakatlarida ham, ular qatnashgan jamoadagi oʻzaro
munosabatlarda ham qaror topmog‘i lozim. Oʻquvchilarning ma’naviy-axloqiy tushunchalari faqat dars
jarayonidagina emas, balki kundalik turmushda ham sinovlardan oʻtib shakllana boradi. Shuning uchun
ta’lim-tarbiya jarayonida shunday sharoit yaratmoq kerakki, oʻquvchilar sabot-matonat, qunt,
https://buxdu.uz
|
| |
