|
PEDAGOGIK MAHORAT 3 (79) 2021
Pdf ko'rish
|
| bet | 208/344 | | Sana | 07.12.2023 | | Hajmi | 3,37 Mb. | | #113345 |
Bog'liq Pedagogik mahorat 3-son 2021 yilPEDAGOGIK MAHORAT 3 (79) 2021
154
tarzida kechganda esa, og’ir mehnat tufayli horg’in va alamli tuyg’ularini g’amgin shaklada ifoda etganlar
[7, 273].
Abu Nasr Farobiy, Mahmud Qoshg’ariy, Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali ibn Sino, Alisher Navoiy,
Bobur, Zayniddin Vasofiy, Kaykovus singari ulug’ allomalar asarlarida ham bolalar hamda folklor
o‘yinlarga doir juda ko‘p ma’lumotlar uchraydi [5, 249].
X-XII asrlarga taalluqli bolalar o‘yinlari qanday bo‘lganligini bilish uchun biz shu davrga yaqin
zamonda yashab o‘tgan Mahmud Qoshg’ariy asarida keltirilgan ma’lumotlardan foydalanishni lozim ko‘rdik.
Zero , ular yashagan davrlari borsa bir asrgina farq qilgan holda bolalar o‘yinlari ham bir-biridan deyarli farq
qilmagan bo‘lsa kerak. Chunonchi, turkiy xalqlardagi bolalar o‘yinlariga doir tadqiqotlar shuni
ko‘rsatmoqdaki, asrlar o‘tsa-da, o‘yinlarning ayrimlari deyarli o‘zgarishga uchramay saqlaninb qolgan [5,
106].
Folklorshunos olim G’.Jahongirov ta‘kidlashicha, “Devonu lug’otit turk” asarida150 ga yaqin milliy
o‘yinlar haqida ma’lumot keltirilgan bo‘lib 20 dan ortiq bolalar o‘yini tavsif qilingan [8].
Muhokamalar va natijalar. Maxmud Qoshg’ariyning “Devonu lug’otit turk” asarida keltirilgan
bolalar o‘yinini ijro uslubi, vaqti undagi o‘yin ashyolarining turiga k o‘ra quyidagicha tasniflash mumkin.
1. Yog’och bilan bog’liq o‘yinlar. Bandal - bosh qismi cho‘moqdan yog’och. Uning uchini yondirib,
kechasi bolalar bir-birlariga o‘qtalib o‘ynaydilar. Buni “ot bandal” deydilar. Cholgan o‘yinida o‘ynaladi.
2. Koptok bilan bog’liq o‘yinlar. Maxmud Qoshg’ariyga ko‘ra, pishitilgan ip koptogi arg’uchada
tushrum deb atalgan [1, 447]. Koptok bilan bog’liq o‘yin to‘risida u shunday yozadi: “Tuldi-urdi, o‘ynadi. Er
tobiqni azri bilan tuldi - Er koptokni ayri bilan urdi. Bu turklarga xos o‘yinning bir turi bo‘lib, o‘yinchilar
oldin o‘zdan boshlashini istasa, u koptokni shunday ayri bilan uradi. Koptokni kim qattiq ursa, o‘yin o‘sha
kishidan boshlanadi.
|
| |
