|
-rasm
Ba’zi kristallar (masalan kvarts) mexanik deformatsiyalanganda qutblanadi. Bu hodisaga pezoelektrik effekt
|
| bet | 6/18 | | Sana | 26.11.2022 | | Hajmi | 1.66 Mb. | | #31956 |
Bog'liq 3-mavzu Konstruksion materiallar texnologiyasi. Mirboboyev V.A, E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!!!, Healthy lifestyle6-rasm
Ba’zi kristallar (masalan kvarts) mexanik deformatsiyalanganda qutblanadi. Bu hodisaga pezoelektrik effekt deyiladi. Bunga teskari hodisa mavjud bo’lib, unda pezoplastinka maydon yo’nalishda deformatsiyalanadi. Bunday dielektriklar ultratovush texnikasida keng ishlatiladi.
Nazorat savollari.
Elektr maydonida zaryadni ko’chirishga bajarilgan ish. Formulasini ayting?
Kondensatorlar nima vazifani bajaradi?.
Dielektriklarning qutblanishi qanday bo’ladi?
Dipol momentini tushuntiring?
Ekvipotensial sirt nima?
9-MAVZU: JOUL-LENTS QONUNI. TARMOQLANGAN ELEKTR JANJIR SISTEMASI, TARMOQLANGAN ELEKTR ZANJIRINI HISOBLASH. TARMOQLANGAN ZANJIR UCHUN KIRXGOF QOIDALARI.
REJA:
O’ta o’tkazuvchanlik hodisasi.
Joul – Lens qonuni. Elektr tokning ishi va quvvati.
Tarmoqlangan zanjirlar. Kirxgof qoidalari.
Elektron emissiya. Termoelektron emissiya.
Tayanch iboralar: o’tkazuvchanlik; Joul – Lens; tokning ishi; Kirxgof; Elektron emissiya; Termoelektron emissiya;
O’ta o’tkazuvchanlik hodisasi.
Barcha o’tkazgichlarning qarshiligi va solishtirma qarshiligi temperaturaga bog’liq. Temperatura ortishi bilan metallarning qarshiligi oshadi. Chunki temperatura ortishi bilan metall panjara tugunlarida turgan zarrachalarning tebranish amplitudasi ham ortadi. Buning natijasida zaryad tashuvchi zarrachalarning, ya’ni erkin eliktronlarning panjara tugunida turgan atomlar yoki ionlar bilan nuqnashish soni ortadi. Natijada elektronlarning tezligi kamayadi, ya’ni tok kuchi kamayadi. Metallarda qarshilikning temperaturaga bog’lanishini quyidagicha ifodalash mumkin.
a (1)
bu yerda R0 – o’tkazgichning t=O0C temperaturadagi qarshiligi R – o’tkazgichning t temperaturadagi qarshiligi, α – qarshilikning temperatura koeffisienti.
Qarshilikning temperaturaga bog’liqligiga asoslanib, qarshilik termometrlari yasash mumkin (masalan, Platinali termometr).
Ayrim metallarning qarshiligi juda past temperaturalarda sakrash yo’li bilan nolgacha kamayadi. Bu hodisaga o’ta o’tkazuvchnlik deyiladi.
8-rasm
Lekin bu Tk temperatura juda past. Masalan, alyuminiy rux, qo’rg’oshin singari metallar uchun bu temperatura 8Kdan past.
Metallarning soishtirma qarshiligi ham temperaturaga to’g’ri proporsional.
(2)
Hozirgi paytda xona temperaturasiga yaqin temperaturalarda o’ta o’tkazuvchanlik xususiyatiga esa bo’lgan qotishmalar topish ustida tadqiqotlar olib borilmoqda.
|
| |
