va rangini aks etgiruvchi ko'rish sezgisi, hidini aks ettiruvchi hid sezgisi, mazasinn aks
ettiruvchi ta'm sezgisi, harakatni aks etgiruvchi teri sezgisi va boshqalar. Bu sezgilar taxlil
yordamida ajratib olinadi va idrokning reseptiv tomonini tashkil etadi. Ular ishtirokida
narsaning barcha xossalari bir butun holda aks ettiriladi.
Idrokning xossalari. Idrokda ob'yekt va fon.
Odamga juda ko'p narsa va hodisalar ta'sir qilib turadi. Bular shunday ko'p
xossalariga egaki, xatto odam bir vaqtning o'zida ularga javob reaksiyasi qaytara olmaydi.
Odam ko'p sonli qo'zg'ovchilardan faqat ayrimlarini aniq va yangilangan holda ajratib
oladi. Shu ajratib narsa-hodisalar esa fon sanaladi, Masalan o'qituvchi bir darsda bir necha
o'quvchilardan so'raydi. Har safar so'ralayotgan turadi. Chaqirilgan o'quvchi uning javobi
hatti-harakati idrok ob'yekti hisoblanadi. Boshqa o'quvchilar faoliyati idrok foni bo'lib
qoladi. Idrok foniga qolgan o'quvchi javob berish uchun chaqirilib qolsa idrok ob'yektiga
aylanadi va aksincha. Demak idrok ob'yekti va foni dinamik harakterga ega bo'lib, doimo
o'zgarib turadi. Ob'yekt va fonning dinamik bosh miya katta yarim sharlari po'stida
vujudga keladigan optimal qo'zg'alish duchorining almashinishi bilan taqozo etiladigan
diqqatining bir ob'yektdan boshqa ob'yektga o'tishi bilan izohlanadi. Idrok fonidan
ob'yektni ajratishning psixologik qonuniyatlarini ikkilangan tasvirlar, lederlar, predmet
konturlarini ajratish kabilarda aniq ko'rish mumkin. Juda ko'p hollarda ob'yektni fondan
tez va aniq ajratib idrok qilish uchun uni alohida rang, shakl va boshqa belgilar bilan
ta'kidlab quyiladi. Masalan: transport belgilari, temir yo'l ishchilari maxsus to'q, sariq
rangli kiyim kiyadilar va boshqalar.
