6-mavzu. Korxonalarining mehnat resurslari. Reja

Download 0,6 Mb. Pdf ko'rish
bet	9/13
Sana	24.11.2023
Hajmi	0,6 Mb.
	#104955

1 ... 5 6 7 8 9 10 11 12 13

Мс
Фив
.
Buning ma’nosi shuki, mahsulot ishlab chiqarish me’yori uni ishlab chiqarishga sarflangan vaqt
miqdoriga to’g’ri proportsional va uning sermehnatlik darajasiga teskari proportsionaldir. Agar mehnat
unumdorligi ish vaqt fondini ko’paytirish hisobiga ortsa, u holda bu unumdorlikni oshirishning ekstensiv
yo’li hisoblanadi; agar unumdorlik sermehnatlik darajasini qisqartirish bilan ta’min etilsa, bu ekstensiv
yo’l hisoblanadi. Bunda mahsulot tayyorlashga sarf etiladigan sarf xarajatlarning kamayishi yangi
texnika va texnologiya joriy etish, mehnatni tashkil etishni takomillashtirish hisobiga sodir bo’ladi.
Ishchi kuchi tejalishini hisoblash uchun sermehnatlik darajasini pasaytiruvchi tadbir joriy
etilishidan oldingi va keyingi u yoki bu mahsulotni tayyorlash yoki biron - bir ish turini bajarishga
sarflangan mehnat xarajatlari taqqoslab ko’riladi.
Sermehnatlik darajasini norma-soatlarda o’lchaganda ish kuchining tejalishi (Tk) quyidagi
formula bo’yicha aniqlanadi:
T
k

К
в
Фи
Тн

.
.
x M,
Bu yerda: T
n
- operatsiyaga sarflangan mehnatni tejash, norma-soat hisobida;
F
i.v.
- ishchining yillik ish vaqti foizi, soat;
K - mazkur operatsiyada normalarni bajarishning rejadagi koeffitsienti;
M - yil oxirigacha amalga oshirilgan operatsiyalar (buyumlar) soni.
Ish vaqtidan yaxshiroq foydalanish hisobiga mehnat unumdorligining o’sish zahiralari avvalo bu
vaqtning bekor sarf bo’lishiga barham berish bilan bog’liqdir. Haqiqatda ular sermehnatlik darajasining
pasayishi zahiralaridan keskin farq qiladi hamda faqat mehnat va ishlab chiqarish yaxshi tashkil
etilmaganda, mehnat intizomi buzilganda, mehnatni muhofaza qilish yetarli darajada yo’lga
qo’yilmaganda va shu kabi hollarda sodir bo’ladi. Bu zahiralar ko’rsatib o’tilgan kamchiliklar barham
topgach tugaydi.
Mehnat unumdorligini oshirish zahiralaridan biri - kadrlar tarkibini takomillashtirishdir. Kadrlar
tarkibi deganda soha -ishlab chiqarish xodimlarining ayrim toifalari o’rtasidagi miqdor nisbati
tushuniladi. Asosiy va yordamchi ishchilarning miqdor nisbati, shuningdek, ishchilarning barcha
xodimlar sonidagi nisbati eng muhim. Kadrlar tarkibining ko’rsatkichlari: soha -ishlab chiqarish
xodimlari umumiy sonida ishchilarning salmog’i va ishchilar va butun xodimlar umumiy sonidagi asosiy
ishchilarning salmog’idir. Asosiy ishchilarga tovar mahsulot ishlab chiqarishda bevosita band bo’lgan

ishchilar, yordamchi ishchilarga - ishlab chiqarishga xizmat ko’rsatish bilan band bo’lgan ishchilar
(navbatchi slesarlar, detallarni yetkazib beruvchilar, yonilg’i (yoqilg’i) tashuvchilar va hokazolar), ya’ni
asosiy Sexlarda xizmat ko’rsatuvchi ishchilar va yordamchi Sexlardagi barcha ishchilar kiradi.

Download 0,6 Mb.

1 ... 5 6 7 8 9 10 11 12 13

Download 0,6 Mb.

Pdf ko'rish