6-mavzu. Landshaftlarning dinamikasi va rivojlanishi
Reja
1. Landshaftlarning doimo o‟zgaradigan
moddiy tizim ekanligi, “invariant”
va “landshaftning holati” tushunchalari.
2. Landshaftlardagi asl holiga qayta oladigan va asl holiga qayta
olmaydigan o„zgarishlar.
3. Landshaftlarning o„zini-o„zi sozlab turishi va tashqi tahsirlariga nisbatan
barqarorligi.
4. Landshaftlarning yoshini aniqlash masalasi
va landshaft invarianti
tushunchasi.
Tayansh iboralar: dinamika, xorologik dinamika, evolyusiya, ritmiklik,
barqarorlik, texnogen
omil, energiya oqimi.
Landshaftlarning doimo o‟zgaradigan moddiy tizim ekanligi, “invariant” va
“landshaftning holati” tushunchalari.
Landshaftning tarkibiy qismlari hisoblangan
komponentlar orasida ham,
uning morfologik qismlari orasida ham muttasil modda va energiya almashinib
turishi uning ichki tuzilishi nihoyatda murakkab ekanligini ko„rsatish
bilan birga
landshaft qotib qolmagan, doimo o„zgarib, rivojlanib turadigan, o„ziga xos maxsus
faoliyatda bo„lib turadigan moddiy tizim ekanligidan dalolat beradi. Har bir
muayyan landshaft o„z ichida ro„y beradigan hamda tashqaridan ta'sir etib
turadigan turli jarayonlar va omillar ta'sirida turli o„zgarishlarga
uchraydi, yashaydi
va rivojlanadi. Shu bilan birga,
har bir landshaft bir butundir, uning tarkibi ham,
ichki tuzilishi ham yetarli darajada
doimiy va tashqi kuchlar, jumladan insonning
xo„jalikdagi faoliyati ta'siriga nisbatan chidamlidir. Har bir landshaftda o„zini o„zi
boshqarib, o„zini o„zi rivojlantirib turish xususiyatlari mavjuddir. Har bir
landshaftga o„z rivojlanishini barqarorlashtirib turuvchi dinamika xosdir.
Landshaftning dinamikasi va rivojlanishi tushunchalari
haqida hanuzgacha
muhim bir fikrga kelinmagan. Geografiya adabiyotlarida bir so„z o„rniga
