25.1. Fatsial t ahlilning
bosqichli dinamik tamoyili
Fatsial-formatsion tadqiqotlar geologik xaritalash ishlarini olib
borishda bir qancha masalalarni yechish uchun muhimdir. Ulaming
orasida foydali qazilm alarni qidirish
va ularning joylashish
qonuniyatlarini o'rganishning stratigrafik, tektonik,
tarixiy geologik va
boshqa masalalarni ko‘rsatish mumkin.
Asosiy vazifa esa geologik hosilalami har tomonlama o'rganish asosida
o'tgan davrlardagi tabiiy geografik va struktyraviy tektonik muhitni qayta
tiklashdan iborat.
Bu bo'limni yozishda V.I. Popovning fatsiya va formatsiyalar haqidagi
ta ’limotidan foydalanilgan. V.I. Popov bo'yicha: “Har bir cho'kindi
formatsiya paleogeograflk tarixning mahsuli bo'lib, u ma’lum landshaft
birligida ifodalangan rivojlanish bosqichlaridan birini aks ettiradi».
Cho'kindi formatsiyalar orasida to 'rtta petrografik qator: terrigen
(alyumosilikati), karbonatli, kremniyli (silisitli) va galogenli (evaporitli)
formatsiyalar ajratiladi.
Butun Yer yuzasini uchta yirik relef pog'onasiga: quruqlik va 200-
300 m chuqurlikkacha bo'lgan dengiz
shelfini qam rab oluvchi -
kontinental, kontinent va orollar yoyining yonbag'pi va ularning
etaklarini o'z ichiga oluvchi kontinentoldi va okean tizmalari, plato va
kotlovinalarini egallagan oken pog'onasiga bo'lish mumkin.
Birinchi pog'ona quruqlik tepaliklari,
quruqlik tekisliklari, markaziy
ko'llap, sohilbo'yi suvosti tekisliklari, chekka dengizosti teksliklari fatsial
komplekslarini o'z ichiga oladi.
Ikkinchi pog'onaga kontinetoldi tepaliklari,
kontinetoldi va orollar
yoyi yonbag'ri, batial botiqliklar, abissal kontinentooldi terrigen
tekisliklari komplekslari kiradi.
Uchinchi pog'ona esa okean tepaliklari va
okean pelagtk tekisliklari
komplekslaridan iborat.
Tog' jinslari va organik qoldiqlaming xarakterli xususiyatlari hamda
ulaming o'zaro aloqadorligini aniqlash va o'rganish dala sharoitida ham
tog' jinslari hosil bo'lgan davrdagi tabiiy geografik muhit to'g'risida
xulosalar chiqarish imkoniyatini beradi. Bu tadqiqotlar
