25.5. Shelf chekkasi dengizosti tekisliklarining
fatsial kompleksi
Bu fatsial kompleks dengiz sohilidan
uzoqda joylashgan shelf
maydonini qamrab oladi. Unda dengiztubi oqimlari va markaziy tinish
fatsial mintaqalari farqlanadi.
Dengiz tubi oqimlari fatsial mintaqasi
dengiz oqimlari umumiy tizimiga
kiruvchi doimiy oqimlar faoliyat ko‘rsatadigan maydonlami o'z
ichiga
oladi. Bu fatsial mintaqada yotqiziqlari bo‘g‘ozlarda oqimlar faoliyati
tyfayli vujudga kelgan gpaviyli, ba’zan g‘o ‘lakli yirik donali qumlar ham
mavjud. Yotqiziqlarning asosiy qismini
mayda donali qumlar, gorizontal
qat-qat gillar bilan almashinib yotuvchi bir tomonlama qiyalangan
qiyshiq qat-qat alevrolitlar tashkil etadi. Kuchli oqimlar tufayli yuvilgan
gil va ohaktosh qatlamlari yuzasida graviy, shag'al, chig‘anoq boiaklari,
fosforit donalari, marganesli yoki lim onitli g‘uddalarning
qoldiq
to ‘plam lari yoki tem ir, m arganes m a ’danlari va glaukonitning
psevdooolitli qoldiq to‘plamlari hosil bo‘lishi mumkin.
Dengiztubi oqimlari fatsial mintaqasida
glaykonitli qumlar, fosforitli
gravelitlar, xpom, uran va boshqa metallarning epigenetik m a’danlari
hamda neft va gaz uchrashi mumkin.
Bu fatsial mintaqa yotqiziqlarining qalinligi o‘nlab metrdan yuzlab
metrgacha boradi.
