|
6-mavzu. OʻQituvchining kasbiy pedagogik madaniyatining mohiyati va asosiy tarkibiy qismlari reja
|
| bet | 1/7 | | Sana | 19.05.2024 | | Hajmi | 32,94 Kb. | | #244502 |
Bog'liq 6-maruza PK
6-MAVZU. OʻQITUVCHINING KASBIY PEDAGOGIK MADANIYATINING MOHIYATI VA ASOSIY TARKIBIY QISMLARI
Reja:
1. Kasbiy pedagogik madaniyat: mohiyati, mazmuni, darajalari.
2. Kasbiy va pedagogik madaniyatning aksiologik komponenti.
3. Kasbiy va pedagogik madaniyatning texnologik komponenti.
4. Kasbiy va pedagogik madaniyatning shaxsiy va ijodiy tarkibiy qismi.
Kasbiy pedagogik madaniyat: mohiyati, mazmuni, darajalari.
Pedagogik madaniyat tushunchasi va mohiyati S.I. Arxangelskiy, E.V. Bondarevskaya, N.V. Kuzmina, N.N. Tarasevich va boshqalarning asarlarida aks etgan. ushbu tadqiqotlarda pedagogik madaniyat oʻqituvchi, oʻqituvchining umumiy madaniyatining muhim qismi sifatida qaraladi, bu kasbiy fazilatlar tizimida va pedagogik faoliyatning oʻziga xos xususiyatlarida namoyon boʻladi. Pedagogik madaniyat-bu umumiy madaniyatning bir qismi boʻlib, unda maʼnaviy va moddiy qadriyatlar, shuningdek, insoniyat uchun shaxsni ijtimoiylashtirish uchun zarur boʻlgan ijodiy pedagogik faoliyat usullari eng koʻp aks ettirilgan. Pedagogik madaniyatning tashuvchilari (oʻqituvchilar, ota-onalar) maʼlum bir madaniy va tarixiy jamiyat doirasida mavjud, shuning uchun ular pedagogik xazina qadriyatlarini oʻzlashtirish darajasida sezilarli darajada farq qiladi. Maʼlumki, oʻqituvchining malakasi taʼlim natijasini ham belgilaydi. Afsuski, zamonaviy jamiyatda aksariyat ota-onalarning pedagogik muvaffaqiyatsizligi ayniqsa aniq namoyon boʻladi. Ushbu hodisaning sabablari dunyoqarash primitivizmida, psixologik pedagogik bilim va koʻnikmalarning yoʻqligida, toʻg‘ri fikrlay olmaslikda yotadi. Pedagogik madaniyatning past darajasi oilada ham, taʼlim muassasasida ham bir xil darajada xavflidir. Jamiyatimiz pedagogik madaniyat darajasini oshirishga muhtoj. Kasbiy pedagogik madaniyat-bu oʻqituvchining shaxsiyatining ajralmas sifati boʻlib, uning umumiy madaniyatini pedagogik kasb bilan loyihalashtiradi. Bu oʻqituvchining yuqori professionalligi va ichki xususiyatlarining sintezi, oʻqitish metodikasi va madaniy ijodiy qobiliyatlarning mavjudligi, insoniyat tomonidan toʻplangan tajribani ijodiy oʻzlashtirish va oʻzgartirish oʻlchovidir.
Oʻqituvchining kasbiy madaniyatining mazmuni: 1) pedagogik fikrlash madaniyati – pedagogik va ijtimoiy voqelikni chuqur nazariy tushunish, pedagogik jarayonni rivojlantirish tamoyillarini anglash, kasbiy faoliyat natijalarini oldindan bilish. Xususiyatlari-moslashuvchanlik, alternativa, ijodkorlik; 2) pedagogik mehnat madaniyati – kasbiy koʻnikma va koʻnikmalarni yuqori darajada egallash, ijodkorlik qobiliyati. Pedagogik faoliyat-ijodiy jarayon; har bir oʻqituvchi oʻziga xos xususiyatga ega boʻlganligi sababli, pedagogik mehnat madaniyati mutlaqo individualdir; 3) oʻqituvchi ijodining madaniyati-nazariy bilim va amaliy koʻnikmalarning butun toʻplamidan foydalanish, tashqi tanish vaziyatda yangi muammoni topish va uni hal qilish yoʻllarini topish, yangi pedagogik muammolarni hal qilishning yangi usullarini izlash; 4) pedagogik aloqa madaniyati-munosabatlar normalarini mazmunli oʻzlashtirish talabalar, ularning ota-onalari, hamkasblari bilan oʻqituvchi. Ushbu me’yorlarga asoslanib, oʻqituvchi oʻz his-tuyg‘ularini, irodasini, xarakterning shaxsiy namoyon boʻlishini va boshqalarni toʻg‘rilaydi; 5) nutq madaniyati aloqa madaniyati bilan bog‘liq. Soʻz bolalarga taʼsir qilishning eng muhim vositasidir. Shu munosabat bilan oʻqituvchining nutqiga maʼlum talablar qoʻyiladi: shakli va mazmuni boʻyicha mantiqiylik, toʻg‘rilik (fonetika, grammatika), hissiy ekspressivlik, soʻz boyligining boyligi va boshqalar.rossiyalik olimlar T. F. Belousova va E. V. Bondarevskaya pedagogik madaniyat nazariyasini ishlab chiqish bilan shug‘ullanishgan. Ularning fikriga koʻra, pedagogik madaniyat – bu oʻqituvchining shaxsiyati va faoliyatining muhim xususiyati, pedagogik qadriyatlar tizimi, oʻqituvchining faoliyat usullari va kasbiy xulq-atvori.
Ushbu tizimning tarkibiy qismlari:
- gumanistik pedagogik pozitsiya (tarbiyaga ishonish, kasbning ijtimoiy ahamiyatidagi boshpana) va shaxsiy fazilatlar;
- pedagogik fikrlashning kasbiy bilimlari va madaniyati;
– pedagogik faoliyatning kasbiy mahorati va ijodiy tabiati;
– shaxsning oʻzini oʻzi boshqarish va oʻqituvchining kasbiy xulq atvori madaniyati.
Pedagogik madaniyat darajasi uning tarkibiy qismlarining shakllanish darajasi bilan tavsiflanadi. Shunday qilib, pedagogik madaniyatning yuqori darajasi pedagogik faoliyat uchun zarur boʻlgan shaxsiy fazilatlarga ega boʻlgan oʻqituvchini tavsiflaydi; uni professional darajada amalga oshirib, pedagogik muammolarni hal qilish uchun ijodiy izlanishni olib boradi, ijodiy oʻsishga doimiy ehtiyojga ega, barcha bolalarni oʻqitish va tarbiyalashda yuqori natijalarga erishadi. Ushbu daraja kasbiy yordam deb ataladi va tadqiqotchilarning fikriga koʻra, bu oʻqituvchilarning toʻrtdan biriga xosdir. Pedagogik madaniyatning oʻrtacha darajasi zarur fazilatlarga ega boʻlgan, kasbiy bilimlarga asoslangan pedagogik faoliyatni amalga oshiradigan, ammo ijodiy izlanishni olib bormaydigan va ijodiy oʻsishga doimiy ehtiyoj sezmaydigan, oʻqitish va tarbiyaning oʻrtacha natijalariga ega boʻlgan oʻqituvchini tavsiflaydi. Ushbu daraja professional moslashuvchan deb nomlanadi va tadqiqotchilarning fikriga koʻra, bu oʻqituvchilarning koʻpchiligiga xosdir. Pedagogik madaniyatning past darajasi koʻplab kasbiy va shaxsiy fazilatlarga ega boʻlmagan, kasbiy bilim va koʻnikmalarga etarlicha tayanmasdan pedagogik faoliyatni amalga oshiradigan, ijodiy izlanishni olib bormaydigan va ijodiy oʻsishga ehtiyoj sezmaydigan, oʻqitish va tarbiyalashda past natijalarga erishadigan oʻqituvchini tavsiflaydi. Ushbu daraja reproduktiv, noprofessional deb ataladi va oʻqituvchilarning toʻrtdan bir qismidan kamrog‘iga etadi. Hozirgi vaqtda rus olimlari I. F. Isaev, V. A. Slastenin kasbiy va pedagogik madaniyatning quyidagi tarkibiy qismlarini ajratib turadi: aksiologik, texnologik va shaxsiy-ijodiy.
|
| |
