112
V BOB. 1-MAVZU.
Vodorod
O‘rganiladigan natijalar
• Vodorod kimyoviy elementi
• Tabiatda vodorod
• Vodorodning
olinishi
Vodorod kimyoviy elementlar davriy jadvalidagi birinchi elementdir.
Vodorodning nisbiy atom massasi – 1. Vodorod atomi eng oddiy tuzi-
lishga ega, u yadro fazosida joylashgan bitta elektron va yadrodagi bitta
protondan iborat.
Vodorod atomining o‘lchami ham shu darajada kichkina bo‘lib,100
mln vodorod
atomidan zanjir tuzilsa, u 1 cm ga teng bo‘lardi.
Vodorod – kimyoviy element
Vodorodning eng keng tarqalgan izotopi pro-
tiy bo‘lib, unda neytronlar yo‘q.
Vodorod ikkinchi izo-
topi – deyteriy atomida 1 ta proton va 1 ta neytron
bor, uchinchi izotopi tritiy – T. U bitta proton va ikkita
neytrondan iborat.
Vodorod ikki atomdan iborat molekuladir.
Bunday ikki atomli molekulalardan hosil bo‘lgan
molekulyar vodorod yonayotgan gugurt ko‘tarilganda
ham portlaydi. Vodorod
molekulasi portlaganda atom-
larga ajralib, geliy yadrosiga aylanadi. Quyosh va yul-
duzlarda shunday reaksiyalar sodir bo‘ladi. Vodorod
molekulasining doimiy parchalanishi tufayli yulduzlar
yonadi va isitadi.
Vodorod tarixi
Kislotalar va metallarning o‘zaro ta’sirida
yonuvchi
gazning ajralib chiqishi XVI–XVII asrlarda kimyo fan si-
fatida shakllangan davrda kuzatilgan. M. V. Lomonosov
vodorodni ajratib olish mumkinligiga ishora qilgan va bu
fl ogiston emasligini aniq anglagan. Ingliz fi zigi va kimyo-
gari G. Kavendish 1766-yilda bu gazni o‘rganib, uni deb
atagan. U yonganda “yonuvchi havo” suv
hosil qilgan,
ammo Kavendishning fl ogiston nazariyasiga sodiqligi
toʻgʻri xulosa chiqarishga toʻsqinlik qilgan.
Fransuz kimyogari
