|
7 sinf ximiya indd
Pdf ko'rish
|
| bet | 131/157 | | Sana | 01.02.2024 | | Hajmi | 66,04 Mb. | | #150134 |
Bog'liq 7-sinf KIMYO 2022Dezinfeksiyalash – zararli mikrob-
lardan xlorlash orqali tozalash.
Ko‘pgina mamlakatlarda allaqachon toza ichim-
lik suvi yetishmaydi. Tang ekologik vaziyat muam-
moni yanada kuchaytiradi. Ifl oslanish oqibatlarini
xavfl i va keng qamrovli deb atash mumkin. Mana
ulardan ba’zilari:
– suv havzalari fl ora va faunasi xilma-xilligining
kamayishi;
– suvning ta’mi, rangi va hidining yomonla-
shishi;
– ftor ko‘pligi tufayli tishlarimiz emalining yemi-
rilishi;
– bakteriyalar va gepatit epidemiyasi;
– tanani temir bilan ortiqcha yuklash, suyak to‘qimalarining shakllanishida buzilishlar ke-
lib chiqishi;
– qo‘rg‘oshin, xrom, kadmiy, benzapiren, shuningdek, xlorning suvda to‘planishi onko-
logiya va asab kasalliklarining ko‘paytirishi;
– yuqumli va ichak kasalliklari: tif va dizenteriyadan tortib, to vabogacha tarqalishi;
– soch va teri holatining yomonlashishi;
– fenol va ftor birikmalarining buyrak va jigar faoliyatiga salbiy ta’siri;
– parazitlar infeksiyasi;
– radioaktiv izotoplar va pestitsidlarning organizmlarda to‘planib, oziq-ovqat zanjirlarida
aylanib, to‘qimalarni yo‘q qilish, bepushtlik va genetik mutatsiyaga olib kelishi.
Suvni tozalash bosqichi
Kerakli sifatga erishish uchun suvni tozalash bir nechta bosqichda amalga oshiriladi:
1-bosqich: suv mexanik unsurlardan tozalanadi. Bunda koagulyatsiya usulida loyqa va
turli xildagi qo‘shimchalardan tozalanadi.
2-bosqich: birinchi bosqichdan o‘tgan tiniq suv toza qum yordamida fi ltrlanadi va kolloid
holidagi qo‘shimchalar hamda zararli mikroblardan tozalanadi.
3-bosqich: ikkinchi bosqichdan o‘tgan tiniq va toza suv xlorlanadi. Aholiga tarqatiladi.
Atmosferaning ta’siri
Termal ifl oslanish
Qattiq chiqindilar
Chang, qurum, kul va har xil gaz-
lar tufayli. Bugungi kundagi havoni
toza deb atash qiyin. Azot va oltin-
gugurt oksidlari kislorod va namlik
bilan qo‘shilib, kislotali yomg‘irlar
yog‘ishiga sababi bo‘ladi.
Atom va issiqlik elektr stansiyalaridan iliq suv-
ning chiqishi suv omborining umumiy haroratini
oshiradi. Bu suv o‘tlari va dengiz hayotining tez
sur’atlarda ko‘payishiga olib keladi.
Plastik idishlar, paketlar, sha-
g‘al, chiqindi, tuproq sababli
suv omborlari axlatxonaga ayla-
nmoqda.
146
Topshiriqlar
Yuqorida kеltirilgan tadbirlarning barchasi “suvni tozalash” tushunchasiga kiradi. Suvni
turg‘unlashtirish, talab qilingan pH miqdorini ta’minlash, koagulyatsiya jarayonini yaxshilash
esa “suvga maxsus ishlov bеrish” dеyiladi.
1. Dunyo okeani va qutb muzliklaridagi suvning bir-biridan qanday farqi bor?
2. Chuchuk suv deganda qanday suvni tushunasiz?
3. Suvning inson hayotida tutgan o‘rni haqida ma’lumotlar to‘plab, rasmli buklet tayyorlang.
Loyiha ishi. Suvning ifl oslanishi va uni tozalash usullari haqida taklifl ar loyihasini tayyorlash.
|
| |
